ئه‌مڕۆ چواشه‌ممه 26-6-2024 په‌نجاودوو ساڵ به‌سه‌ر كۆچی دوایی "حه‌سه‌ن زیره‌ك" ناودارترین گۆرانیبێژی كوردا تێده‌په‌ڕیت، به‌ڵام هێشتا تێپه‌ڕینی ئه‌و هه‌مو ساڵانه نه‌وه‌ی نوێیان له‌گوێگرتن له‌ده‌نگه ئه‌فسانه‌یی‌و زێڕینه‌كه‌ی ئه‌و دورنه‌خستوه‌ته‌وه، چه‌ندین نه‌وه‌ی كورده گوێ له‌گۆرانه جاویدانی‌و هونه‌ره به‌رزه‌كه‌ی زیره‌ك ده‌گرن.
حه‌سه‌ن زیره‌ك گۆرانیبێژی ناوداری كورد، ھونه‌رمه‌ند و مۆسیقازانی سروشتی ( ١٩٢١ - ١٩٧٢) له شاری بۆكان ھاتۆته دنیاوه. زیره‌ك یه‌كێكه له هونه‌رمه‌نده به‌ناوبانگه‌كانی كورد. به‌رچاوترین كاری ئه‌و كۆكردنه‌وه‌ی گه‌نجینیه‌یه‌ك له ھونه‌ری ئاواز و گۆرانی كوردییه كه به ده‌نگی ئه‌و وتراوه‌ته‌وه. زیره‌ك به ھۆی گۆرانییه‌كانی له ناو كورده‌كانی ئێران و عێراق ناسراوه. .
سه‌ره‌تای ژیانی مامۆستا حه‌سه‌ن زیره‌ك
حه‌سه‌ن زیره‌كی له مه‌ڵبه‌ندی موكریان له دایك بووه. له‌رۆژی ٢٩ی تشرینی دووه‌می ساڵی ١٩٢١ی زایینی (ساڵی ١٣٠٠ی ھه‌تاوی). شوێنی له دایكبوونی زۆر ڕوون نییه، به گوێره‌ی قسه‌ی خه‌ڵكی شاری بۆكان زیره‌ك له گه‌ریكی قه‌ڵای سرداری ئه‌م شاره له دایك بووه و زۆر كه‌سیش له‌وانه‌ی كه له نزیكه‌وه ده‌یناناسن، گوندی "ھه‌رمێله" كه له نێوان شاری سه‌قز و بۆكان ھه‌ڵكه‌وتووه به شوێنی له دایكبوونی ده‌زانن.
باوكی ناوی عه‌بدوڵڵایه و دایكی ئامینی ناو بووه. باوكی له لای خانانی ئاغای گوندی ھه‌رمێله كاری كردووه، له به‌ر لێھاتوویی به زیره‌ك ناوی ده‌ركردووه. ناوبراو جگه له حه‌سه‌ن دوو كوڕی دیكه‌ی به ناوه‌كانی حوسێن و مینه ھه‌بووه. له ته‌مه‌نی ژێر10 ساڵیدا له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌س له ده‌نگ‌خۆشانی بۆكان له شاییه‌كانی ناو شار و گونده‌كانی بۆكان گۆرانی وتووه‌توه. له حه‌وت و ھه‌شت ساڵیدا به‌رده‌ستی مسگه‌ری و قاوه‌چییه‌تی ده‌كاو ھه‌روه‌ھا خزمه‌تی ماڵه ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی بۆكانی كردووه. زیره‌ك منداڵ ده‌بێ كه باوكی ده‌مرێ (ته‌مه‌نی ١١ ساڵان ده‌بێ كه باوكی كۆچی دوایی ده‌كات). به دوای مردنی باوكیدا بنه‌ماڵه‌كه‌یان له دێ بار ده‌كا و ده‌چنه شاری سه‌قز. پاشان دایكی زیره‌ك شوو ده‌كاته‌وه و ئه‌مه ده‌بێته ھۆی دژواری زیاتر له ژیانی ئابووری و كۆمه‌ڵایه‌تی بۆ زیره‌ك و خوشك و براكانی. له ته‌مه‌نی ١٢ ساڵی دا ده‌گه‌ڕێته‌وه ھه‌رمێله و له لای خانان ئاغای ئه‌و دێیه به كاركه‌ر داده‌مه‌زرێته‌وه و بۆ درێژه‌ی ژیانی ده‌ست ده‌كا به قاوه‌چییه‌تی و چاوساخی و به‌رده‌ستی ئاغاوات.
ساڵانی ھه‌رمێله و سه‌قز:
ھه‌ر له‌و ته‌مه‌نه‌دا ده‌نگه خۆشه‌كه‌ی سه‌رنجی خه‌ڵكی ئه‌و دێیه بۆ لای خۆی راده‌كێشێ و ھه‌موو ھه‌وڵی ئه‌ویان ده‌بێ زیره‌ك له ده‌نگه خۆشه‌كه‌ی بێ به‌شیان نه‌كا. كه خانان ده‌بینێ زیره‌ك ده‌نگی ئاوا خۆشه، ئه‌مجار زیاتر بایه‌خ به ئه‌و ده‌دا و ڕێگا ده‌دا زیره‌ك بێته دیوه‌خان و به گۆرانییه‌كانی كۆڕی میوانانی خان بڕازێنێته‌وه. له‌و لاشه‌وه زیره‌ك مێرمنداڵ و ده‌نگ خۆش بۆ شه‌و داوه‌ت و ڕه‌شبه‌ڵه‌كی كوڕان و كچانی دێ، خۆ ده‌كوتێ و به‌زمی شه‌وانه‌یان خۆش ده‌كا.
دوای ساڵێك ھه‌رمێله و لای ئاغه‌وات به جێ دێڵێ و ڕوو ده‌كاته شار، به شاگرد كه‌بابچی و ورده كاری دیكه ژیان ده‌باته سه‌رێ. ساڵی ١٣٢٠ دێته‌وه ھه‌رمێله و وه‌ك تفه‌نگچی له ماڵی ئاغه‌وات داده‌مه‌رزێ، پاشان به‌ینی له گه‌ڵ ئاغا و تێكده‌چێ و واز له تفه‌نگچیه‌تی و ئازار و ئه‌زیه‌تی خه‌ڵك له پێناو ئاغادا دێنێ، ده‌چێته سه‌قز و ده‌بێته شاگرد شۆفێری "مینه خانی ئه‌رده‌ڵان" و له نێوان سه‌قز و بانه‌دا ده‌ست به كار ده‌كا.
ئاواره‌یی و به‌غدا:
ڕۆژێك له ڕۆژان كوڕه جه‌حێڵه‌یه‌كی گوندی قوڕه‌ده‌رێ به ناوی مه‌حموود نارنج، ده‌كه‌وێته به‌ر ماشێنه‌كه‌ی و ده‌كوژرێ. له‌ترسان سه‌ری خۆی ھه‌ڵده‌گرێ و ئاواره ده‌بێت تا له كوردستانی عێراق ده‌گرسێته‌وه. دواتر زیره‌ك ده‌گاته شاری به‌غدا و له‌وێ به ھۆی چه‌ند كه‌سێك له میوانخانه‌ی "شومال ئه‌لكه‌بیر" داده‌مه‌زرێ. له‌وێش ده‌ست ده‌كات به گورانی وتن و له ماوه‌یه‌كی كه‌م دا به‌م هۆیه‌وه ناو داده‌خات. چه‌ند كه‌س له ناودارانی مۆسیقای كوردی وه‌ك عه‌لی مه‌ردان له ساڵی ١٩٥٣ی زایینی زیره‌ك له‌وێ ده‌بینن و ئه ده‌به‌نه به‌شی كوردی "رادیۆ به‌غدا" بۆ یه‌كه‌م جار ده‌نگی له رادیۆی كوردی به‌غداد ده‌بیسترێ و به‌م جۆره مه‌یدانێكی باش بۆ خۆ نواندنی گۆرانیبێژی زیره‌ك په‌یدا ده‌بێ.
حه‌سه‌ن زیره‌ك له ماوه‌ی مانه‌وه‌ی له به‌غدا ده‌یان گۆرانی تۆمار ده‌كا، ئه‌م گۆرانییانه ناو و ئاوازه‌ی زیره‌ك به كوردستاندا بڵاو ده‌كه‌نه‌وه. زیره‌كی گۆرانیبێژ له ماوه‌ی نزیك به ده‌ساڵ مانه‌وه له عێراقدا ده‌بێته دۆست و ئاشنای زۆر ھونه‌رمه‌ند و گۆرانیبێژی به‌ناوبانگی كورد، له ئه‌زموون و ڕێنوێنییه‌كانیان كه‌ڵك وه‌رده‌گرێ و سرنجیان بۆ لای مایه به‌ھره ھونه‌رییه كه‌م وێنه‌كه‌ی خۆی ڕاده‌كێشێ.
گه‌ڕانه‌وه بۆ ئێران:
له ١٤ی گه‌لاوێژی ١٩٥٨ گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ ئێران، له‌وێ چووه بۆ ڕادیۆی تاران، كرماشان و ته‌ورێز و له‌وێوه گۆرانی خوێندوه. ھه‌ر له‌و ساڵه‌دا له ڕادیۆی تاران له‌گه‌ڵ میدیا زه‌ندی ئاشنا ده‌بێت و پێكه‌وه ژیانی ھاوبه‌ش پێك دێنن كه ئاكامی ئه‌و ژیانه دوو منداڵ به ناوه‌كانی "مه‌هتاب" و "ئاره‌زوو" ده‌بێ. ساڵی ١٣٤٧ی ھه‌تاوی حه‌سه‌ن زیره‌ك ماڵه‌كه‌ی ده‌باته شاری بانه و له‌وێ له "كانی مه‌لا ئه‌حمه‌د" چایخانه‌یه‌ك داده‌مه‌زرێنێ، دیاره شان به شانی ئه‌و كاره‌ش له گۆرانی كوتن و كاری ھونه‌ری ناوه‌ستێ و له به‌زم و شادی خه‌ڵكدا به‌شداری ده‌كا و به بۆنه‌ی جۆراوجۆره‌وه گۆرانی تۆمار ده‌كا. پاشان ده‌چێته شاری مه‌ھاباد و له دواكاته‌كانی ژیانیشیدا ده‌چێته شاری شنۆ. له شاری شنۆ به كار و كاسبی ژیان تێپه‌ڕ ده‌كا. له ساڵانی ١٩٦٠ – ١٩٦١ له شاری سلێمانی له تیپی "شانۆی ھونه‌ره‌جوانه‌كان" له‌گه‌ڵ "سێوه‌خان" و "ره‌شۆڵ عه‌بدوڵڵا" له شانۆكای «بووكی ژێر ده‌واری ڕه‌ش» و «خه‌سوو یان ئه‌ژدیھا» و «ته‌ڕپیر» به‌شداری كردووه. له نێوان ساڵانی ١٩٦٧ – ١٩٦٨ له شاری سه‌قز ھۆتێلی سێ ئه‌ستێره‌ی ھه‌بووه كه بۆخۆی له‌وێ گۆرانی گوتووه.
زیره‌ك هونه‌رمه‌ندێكی ئه‌وه‌نده مه‌زنه كه له‌ماوه‌ی په‌نجا ساڵی ته‌مه‌نیدا، سه‌رباری ئه‌وه‌ی نه‌خوێنده‌واریش بوه، سه‌دان ئاوازو شیعرو گۆرانی ئاست به‌رزی داهێناوه‌‌و دڵی ملیۆنه‌ها كوردی له‌هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان داگیر كردوه.
زیره‌ك له٢٦ی حوزه‌یرانی ١٩٧٢له‌ته‌مه‌نی ٥٠ ساڵیدا كۆچی دوایی ده‌كات‌و له‌سه‌ر داوای خۆی له‌كێوی ناڵه‌شكێنه له شاری بۆكان به‌خاك ده‌سپێردرێت.
کۆمێنت (0)
تا ئێستا هیچ کۆمێنتێک نەکراوە.