لهو ماوهیهداو لهسینهمای كوردیش دا خهریكه ناوه ناوه فیلمی ئهنیمێشن دهردهكهوێت و چهند دهرهێنهرێكی ئێمه بهرێژهیهكی كهم بهفیلمی ئهنیمێشن بهشداری لهفیستیڤاڵه سینهماییهكاندا دهكهن، بۆ یهكهم جاریش لهكوردستاندا لهو رۆژانه فیستیڤاڵێكی تایبهت بهفیلمی ئهنیمێشن ساز كرا .
لهبهر ئهوهی ئهم جۆره فیلمانه سهدهیهك دهبێت له جیهاندا سهری ههڵداوهو تازه دهگاته كوردستان، رهنگه زۆر له بینهرانی ئێمه ئاشنای نهبووبن، بۆیه لهو ماوهیهدا چهند برادهرێك دهربارهی ئهو جۆره فیلمه پرسیاریان لێ كردم، یهكێ لهپرسیارهكانیش ئهوهبوو ئایا فیلمی ئهنیمێشن چ جیاوازییهكی لهگهڵ فیلمی كارتۆن ههیه؟ جیاوازییهكان چین ؟ منیش كورتهی وهڵامهكانم خسته توێ ی ئهو وتاره دهربارهی فیلمی ئهنیمێشن.
( ئهنمی ـ وشهیهكی ژاپۆنیه و كورت كراوهی وشهی ئهنیمێشنی ئینگلیزیه، نازناوێكه تایبهت بهوێنهی جولاوی ژاپۆنی، ناوێكی تریشی ههیه ( Japanimation بهڵام زۆرینهی خهڵكی بایهخ بهوهیان نادا، بهڵكو نازناوی ئهنیمێشن باوترین نازناوه بۆ ئهم جۆره فیلمانه.
یهكهم فیلمی بازرگانی (ئهنمی) دهگهڕێتهوه بۆ ساڵی 1917، له دهرهێنانی ئۆسامۆی دهرهێنهری ژاپۆنی، دواتر ههر ئهو دهرهێنهره پهرهی به فۆرمی (دیزنی) دا و چهند فیلمێكی بهخهرجیهكی كهمتر له جاران بهبهرههم هێنا.
لهساڵانی شهستهكاندا بههۆی كارهكانی دهرهێنهر(ئۆسامۆ تیزیكا) ئهو جۆره فیلمانه زیاتر گهشهیان سهند، تا لهسهدهی بیست و یهكهم دا فیلمی ئهنیمێشن بوو بههونهرێكی جیهانیی، له رێگهی بڵاو بوونهوهی ئهو فیلمانه لهتهلهفزیۆن و سینهما، یاخود لهشێوهی بڵاو كردنهوهی دی ڤی دی و بلو رای،یاخود نمایش كردنیان له ئینتهرنێت.
ئێستا زێتر له 430 ستۆدیۆی بهههم هێنانی فیلمی ئهنیمێشن ههیه، دیارترینیان ستۆدیۆی (گیبلی و توی ئهنیمێشنن) بهڵام ژاپۆن خاوهنی گهورهترین سهرچاوهی داهاتی فیلمی ئهنیمێشنه لهجیهاندا، به تایبهت دوای دهركهوتنی زنجیره ئهنیمێشنی تهلهفزیۆنی و دهبلهجه كردنیان بۆ چهندین زمانی جیهانیی، ئهوهتا ساڵی 2001 فیلمی (فڕێندراو) له دهرهێنانی( هایاو میازاكی) گهورهترین داهاتی بهدهست هێنا لهمێژووی سینهمای ژاپۆنی كه داهاتهكهی لهداهاتی فیلمی تایتانیكی تێپهڕاند، ئێستا وای لێهاتووه له كۆی گشتی فیلمه ژاپۆنیهكاندا سهدا چلی فیلمی ئهنیمێشنه.
یهكێك له فاكتهره ههره سهرهكییهكانی دهرهێنانی فیلمی ئهنیمێشن، ئهو رووبهڕوو بوونهوهیهی نێوان ئهمریكاو ژاپۆن بوو، بۆ دهرخستنی باشترێن شێوازی بهرههم هێنانی فیلم، جاران كه ئهو ژماره زۆرهی كۆمپانیای بهرههم هێنان نهبوون و ژمارهو ئاستی ئهو فیلمانه وهك ئێستا نهبوون، باشترین و ناودارترین كۆمپانیا كۆمپانیای (دیزنی ) بوو، كه تایبهت بوو تهنها بۆ بهرههم هێنانی فیلمی كارتۆنی منداڵان، وهك فیلمی ئهنیمێشن نهبوو كه ئێستاكه هیچ سنوورێكی نیه بۆ تهمهن و ههموو كهسێك لهههموو تهمهنێكا دهگرێتهوهو چۆته نێو چوارچیوهیهكی نێو دهوڵهتی ، وهك فیلمهكانی (بول و ناروتو، ون بیس، بلیتش، یاداشتی مردن و زۆرانی تر.
باوكی راستهقینهو داهێنهری ئهم جۆره فیلمه نووسهرو دهرهێنهری ناسراو(ئوسامو بیتزیكا) یه، كه ساڵی 1998 ماڵئاوایی له دنیادا كردووه، دیارترین بهرههمهكانی فیلمی(شێری سپی) یه، كه فۆرمی كاركردنی جۆره تایبهتمهندییهكی ههیه جیاوازه له گهڵ فۆرمی دهرهێنهرهكانی تر.
پیشهسازی فیلمی ئهنیمێشن:
پیشهسازی دروست كردنی فیلمی ئهنیمێشن لهههموو بواره هونهرییهكانیدا جیاوازی تایبهتی خۆی ههیه و هونهرێكی سهربهخۆیه، ئهگهرچی لهرهچهڵهكدا و له بیرۆكهی دروست كردنی دا سوودێكی زۆری له فیلمی كارتۆنی وهرگرتووه، بهڵام بهپێی پێشووهچوونی تهكنهلۆژیاو گۆڕانكارییهكانی سهردهم و خواستهكانی پێشكهوتنی نوێ ی بهخۆیهوه بینیووه و تایبهتمهندی خۆی وهرگرتووه، بۆ نموونه سیناریۆ نووسی ئهنیمێشن پێویستی بهكهسانی پسپۆر ههیه بۆ داڕشتنی سیناریۆ، دوای ئاماده كردنی سیناریۆ دهست دهكرێت به ئامادهكردنی وێنهكان، كه رهگهزێكی گرنگی فیلمهكهیهو لهلایهن ئهو كۆمپانیایانهوه ئهنجام دهدرێت كه تایبهتن بهدروست كردنی فیلمی ئهنیمێشن، وهك كۆمپانیای بایۆنیر و تهلهفزیۆنی تۆكیۆ له ژاپۆن.ئێنجا وێنهكان دهگوازرێنهوه بۆ ئهو ستۆدیۆ تایبهتیانهی وێنهكان دهكهن به فیلمی ئهنیمێشن به ئامادهبوونی ئهكتهرهكان.
كۆمپانیا بۆ بهرههم هێنانی فیلمهكان پهنا بۆ چهندین دیزاینهری پسپۆر دهبا كه توانای دیزایین كردنی دیمهنهكانیان ههبێت و تهكنیككاری كارا بن له بواری تهكنهلۆژیای دروست كردنی وێنه، ئینجا هونهركارهكانی تری وهك دهنگ و كاریگهرییهكانی دهنگی دهخرێته سهر بههۆی كۆمهڵێ ئهكتهری به توانا كه پسپۆرن لهبواری دهنگ بۆ فیلمی ئهنیمێشن.
جۆرهكانی ئهنیمێشن:
فیلمی ئهنیمێشن چهندین جۆری ههیه وهك فیلمی ئهكشن، فیلمی منداڵان، فیلمی كۆمیدی و تراژیدی، فیلمی سهركێشی ترس و توندو تیژی، فانتزیا، رۆمانسی،چهندین شێوازی تر.
دهبلهجه كردنی فیلمهكان:
زۆرینهی فیلمهكانی ئهنیمێشن دهبلهجه دهكرێن بۆ چهندین زمانی جیهانی بۆ ئهوهی زۆرینهی گهلانی دنیا سوود لهو فیلمانه وهربگرن، كه ئێستا بۆته مۆدهی سینهمای جیهانی، درك بهوه دهكرێت كه جاران زۆر له گهنجهكان پێیان وابوو ئهو فیلمانه فیلمی كارتۆنن و تایبهت به منداڵانن بۆ ئهوه ناشێن له سینهمادا نمایش بكرێن، بهڵام دوا تر كه فیلمهكانیان بینی، بوون بهههواداری ئهو فیلمانهو رۆژ لهدوای رۆژیش ژمارهی ئهو بینهرانه له زێده بوون دایه
زۆر لهو فیلمه جیهانیانه دوای ئهوهی مافی دهبلهجه كردن وهردهگرن، لهلایهن چهندین كۆمپانیای تایبهت به دهبلهجهی جیهانی كاری دهبلهجه كردنیان بۆ زمانه جیهانییهكان بۆ دهكرێت، لهوانهش كۆمپانیای مانجای ئهمریكی، كۆمپانیای ئایدی فیلم، بایۆنیری ئهمریكی، مانجای بهریتانی،
فیلمی ئهنیمێشن چ جیاوازییهكی له گهڵ فیلمی كارتۆنی ههیه؟
رهنگه زۆر كهس زانیاری ئهوهی لا نهبێت كه جیاوازی نێوان فیلمی ئهنیمیشن و فیلمی كارتۆن چیه؟ راستیهكهی ئهوهیه كه ئهنیمێشن وشهیهكی ژاپۆنیهو بۆ ناساندنی وێنه جولاوهكان بهكاردێ، له سهردهمی نوێ دا فیلمی ئهنبمێشن بۆته خاوهنی ناوداریهتێكی بهرفرهوان له سینهمای جیهانیدا، زۆر له فیلمه ئهنیمێشنه ناوداره دۆبلاژكراوهكانی وهك(عهدنان و لینه، سالی ) و زۆرانی تر دهكرێ نازناوی ئهنیمێشنیان بۆ دابندرێ،
بهڵام نازناوی (فیلمی كارتۆن) له ئهمریكاو رۆژئاوادا بڵاوهو له رابووردوودا رهواجێكی زۆری ههبووه، كۆنترین و دیارترین بهرههمهكانی فیلمی كارتۆن فیلمی( میكی مشك ـ توم جیری ـ كه له كۆمپانیای والت دیزنی) بهناوبانگ بهرههم هاتوون و زۆرینهی منداڵانی جیهان هۆگری ئهو فیلمانه بوونه، تهنانهت ئهگهرچی ههندێ لهو فیلمانه بهههموو زمانێك دهبلهجه نهكراون، بهڵام وێنهكان بهس بوونه بۆ ئهوهی منداڵان ببنه ئاشقی ئهو فیلمه كارتۆنیانه.
بهڵام ئهو پرسیارهی كه لای زۆر له خهڵكیه ئهوهیه ئاخۆ جیاوازییهكانی نێوان فیلمی ئهنیمیشن و فیلمی كارتۆن له كوێ دایه؟
بێگومان ئهو دوو هونهره له رهسهندا دهگهڕێنهوه سهر یهك رهچهڵهك و له فۆرمدا نزیكیهكی زۆریان ههیه، بهڵام دواتر له ههندێ رووهوه لێك جودا دهبنهوه، ئامانجیش لهو لێك جودا بوونهوهیه ئهوهیه كه ئهو هونهره له گهیاندنی ئامانجدا بهرفرهوانتر بكرێت و مهودایهكی دوور ترو قوڵتر به خۆیهوه ههڵگرێ و له سنوورێكی دیاری كراودا گۆشهگیر نهكرێت.
بۆیه ئهمڕۆكه ههر یهك لهوان فۆرمێكی تایبهتی خۆیان ههیه بۆ وێنه كێشان، ئهوهتا ژاپۆنیهكان ههمیشه وێنهی چاو بهگهورهیی دهكێشن، ههوڵ دهدهن وێنهكان له شێوهی واقیعی نزیك بكهنهوه، به پێچهوانهی فیلمی كارتۆنی ئهمریكی كه ههوڵ دهدرێت وێنهكان به شێوهیهكی ههزهلی بكێشرێن.
دووهم: كارتۆنی ئهمریكی بهتایبهت بۆ منداڵان بهرههم دێت، بهڵام ئهنمیشنی ژاپۆنی چهندین شێوازی جۆراو جۆری دراما دهگرێته خۆی، كه ههندێكیان تایبهته به گهورهكان و ههندێكی دیكهیان تایبهته به منداڵان، بهڵام به گشتی وهك فیلمی كارتۆن هونهرێكی تهنها تایبهت نیه بۆ منداڵان.
زۆرینهی فیلمه ئهنمیشنهكان ـ باس له واقیع دهكهن، وهك زنجیرهیهكی یهك له دوای یهك كاراكتهرهكان وچارهنووسییان بهسهر دهكهیتهوه، وهك ئهو رووداوانهی به سهر مرۆڤ دادێن، بۆ نموونه له كاتی رووداوهكانی ئاگر كهوتنهوه، تهقینهوه ، ئهنیمێشن به ههمان ئهو ئهنجامانه كۆتایی دێ كه به سهر مرۆڤ دا دێت .
له فیلمی كارتۆندا رووداوهكان شتێكی ترن و بینهر دهخهنهوه ناو خهیاڵ و ئهفسانهو لهكاتی ئهو رووداوانهدا كاراكتهرهكانی پێدهكهنن، یا چارهنووسێكی خهیاڵیان پێ دهبهخشێت كه واقعی نهبن.
ههر بۆ نموونه لهرووداوهكانی (تۆم جیری) و ( میكی ماوس) زۆر جاران لهناو ئاگر دهیانبینی پێدهكهنن و له واقیع دوور دهكهونهوه، یان وێنهیهكی نالۆژیكی نیشانی بینهر دهدهن، كه بڕوات پێیان نهبێ و دهچێته پاڵ كۆمێدیایهكی كارتۆنی.
ئهمریكیهكان كاری زۆریان له بهرههم هێنانی ههندێ فیلمی ئهنیمێشن كردووه، وهك ساندریلاو سنوایت و تهڕهزان و چهندینی تر، بهڵام زۆرینهیان دهچنهوه سهر فیلمی كارتۆن، بهپێچهوانهی بهرههمه ژاپۆنیهكان كه فیلمی ئهنیمێشنن.
ئهمریكیهكان پێیان وابووه كه ئهو فیلمه كارتۆنیانه تهنها بۆ كات بهسهر بردنن، بۆیه ئهو زنجیره كارتۆنیانهیان پڕ كردووه له دیمهنی كۆمێدی به تایبهت ئهو دیمهنه كۆمێدیانهی سهرنجی منداڵان رادهكێشن،، بهڵام ژاپۆنیهكان به ئاراستهیهكی تردا رۆیشتوون له بهرههم هێنانی فیلمی ئهنیمێشن و له چوارچیوهی تهنها كۆمێدیا دهرچووه و كۆمهڵێ ئامانجی دیكهی مرۆیی به خۆیهوه ههڵگرتووه.
، خۆ ژاپۆنیهكان تا دێر زهمانێك توانای بهرههم هێنانی زنجیرهیان نهبووه، بهڵام به هۆی ئهو پێشكهوتنه گهورهیهی له بواری تهكنهلۆژیادا به دهستیان هێناوه، توانیان بههۆی فیلمی ئهنیمێشن سهركهوتنێكی گهوره بهدهست بێنن و سهرمایهكی زۆری ئابووریش بههۆی ئهو فیلمانه بهدهست بێنن
ژاپۆن سینهمایهكی داهێنا كه لهرووی ئابوور یییهوه، وهك سینهما پارهیهكی ئهوتۆی تێ نهچێ، بهڵام هونهرێكی گهوره بیت و بازاڕێكی باشی بۆ پهیدا بكات ، لهرووی خهرجی بهرههم هێنانیش پێویستی بهو ههموو ئهكتهرو ئێكسسوارات و كاره هونهرییانه نهبێت كه سینهما دهیخوازێ ، ئهم سیحره تهكنهلۆژیایهی ژاپۆن بهشێوهیهك كاری بۆ كراوه، كه بهئاسانی بتوانێت ببێته ئهلتهرناتیف بۆ سینهمای داستانی و خۆ رزگار كردن لهخهرجیه زهبهللاحهكانی...بۆیه دهتوانین بڵێین فیلمی ئهنیمێشن له دایك بووی تهكنهلۆژیایهكی مۆدێرنه، هاوكوف لهگهڵ پێشكهوتنی عهولهمهو تهكنهلۆژیای سهردهمی نوێ
لهبهر ئهوهی دهركهوتووه كه فیلمی ئهنیمێشن جێگهی بایهخی گهلانهو بازاڕێكی باشیشی ههیه ئێستا له سنووری ژاپۆن دهرچووهو زۆر له وڵاتانی جیهان توانیوویانه سوود لهو داهێنانه نوێیهی سینهما وهرگرن و كاری لهسهر بكهن، دهرهێنهرو بهرههم هێنهرانی سینهماو كۆمپانیا زهبهللاحهكانی سینهما به تهنگ پهرهپێدانی فیلمی ئهنیمێشنن، بۆیه ئێستاكه زۆربهی فیستیڤاڵه نێو دهوڵهتیهكانی سینهما گۆشهی تایبهتیان لهو فیستیڤاڵانه بۆ فیلمی ئهنیمێشن تهرخان كردووهو خهڵاتی گران بههای بۆ وهردهگیرێ ، لهوانهش فیستیڤاڵی ئۆسكار، كان، كه ساڵانه خهڵات بهفیلمه سهركهوتوانه دهبهخشن كه سهركهوتن به دهست دێنن.
ههروا چاوهڕوان دهكرێت بههۆی پهره پێدانی ئهنیمیشن ـ ئاوێته بوونێ ئامێر لهگهڵ نواندنی مرۆڤ دا هونهری ئهنیمێشن زۆر لهوهنده زێتر بهرهو پێش ببات، وهك ئێستا ههستی پێ دهكرێت، ئهوهتا دیارترین گهوره ئهكتهرهكانی هۆلیۆد سهرقاڵی كار كردنن به دهنگهكانیان له فیلمی ئهنیمێشن، لهوانهش كان جونی،براد بیت، ئهنتۆنیۆ باندریاس،ئهنجلینا جولی، سهلما حایك و زۆرانی تر.
وێڕای ئهوهی چهندین دهرهێنهری گهورهی ناودار ی سینهما ئێستا روویان له دهرهێنانی فیلمی ئهنیمێشن كردووه، لهوانه:ستیڤن سبیلبریگ،كه له یهكهم ئهزموونی دا221 ملیۆن دۆلاری به دهست هێنا.
ئهنیمێشن لهكوردستاندا:
لهماوهی ئهو چهند ساڵی دواییدا بهرههمهێنانی فیلمی ئهنیمێشن بۆته جێگهی بایهخی سینهماكارانی ئێمهش له كوردستاندا، بهڵام چونكه هونهرهكه لای ئێمه تازه ده ناسرێت، هونهرهكه ههڵدهكهوێتهوه، چونكه كاری ئهنیمێشن تهنها له سهر بوون و نهبوونی دهرهێنهرێك نهوهستاوه، بهڵكو پێویسته بنهماو رهگهزه گرنگهكانی دیكهی دروست كردنی ئهو پیشهسازییه دابین كرابێت لهوانهش سیناریۆو دیزایین كارو دهنگ و ههموو پێداویستیهكانی تر .. رهنگه ئهوهش بۆ كۆمهڵگایهك سهخت بێت كه لهبواری تهكنهلۆژیادا دهسهڵاتێكی دیاری كراوی ههبێت، بهڵام سازدانی فیستیڤاڵ ئهگهر رووكهشیش بێت، بۆ ئهوه باشه كه بینهری كوردو تهنانهت سینهماكارانی كوردیش ئاشنا بهو هونهره بن كه خهریكه پانتاییهكی بهرفرهوان له هونهری سینهمادا داگیر دهكات له جیهاندا.
ن/ حهیدهر عهبدولڕهحمان
كوردستان تیڤی/ كامران
کۆمێنت (0)
تا ئێستا هیچ کۆمێنتێک نەکراوە.