گه‌ڕاندنه‌وه‌ی خێزانه‌كانی داعش بۆ عێراق، نیگه‌رانیی ئه‌منیی لێكه‌وتۆته‌وه‌

گەڕانەوەی خێزانی داعش لە کامپی هۆل لە سوریا بۆ عێراق مشتومڕی لای بەرپرسانی فەرمی و سەرۆک هۆزەکانی پارێزگای نەینەوا دروستکردووە.

لە کاتێکدا حکومەت جەخت لەوە دەکاتەوە کە گەڕاندنەوەکان لە ژێر رێوشوێنی ئەمنی توند و بەرنامەی چاکسازیدا ئەنجام دەدرێت، بەڵام بەرهەڵستکارانی ئەم هەنگاوە هۆشداری دەدەن لە مەترسییەکانی تێکەڵبوونی ئەو خێزانانە لە کۆمەڵگادا بەبێ گەرەنتی پێویست بۆ ئەوەی بەردەوام بن لە گرتنەبەری "ئایدۆلۆژیای توندڕەو".

به‌پێی راپۆرتێكی ماڵپه‌ری به‌غداد ئه‌لیه‌وم، بەڕێوەبەرایەتی کۆچ و ئاوارە لە نەینەوا سەر بە وەزارەتی کۆچ و کۆچ و ئاوارەی عێراق گەڕانەوەی 148 خێزانی داعش لە کامپی هۆل لە سوریا راگەیاند کە زۆربەیان ژن و منداڵن دوای تەواوکردنی پرۆسەی پشکنینی ئەمنی و دڵنیابوون لەوەی کە گەڕاوەکان دەستیان لە کەیسی تیرۆریستی نەبووە و لەلایەن ئەمنییەوە داوا نەکراون.

خالید عەبدولکەریم، بەڕێوەبەری لقی نەینەوا لە بەڕێوەبەرایەتی کۆچبەران و ئاوارەبوون گوتی ئەو کەسانەی گەڕاونەتەوە لە سەنتەری پاڵپشتی دەروونی ئەلئەمال لە کامپی جەدعە لە باشووری موسڵ نیشتەجێ بوون، لەوێ پرۆگرامی چاکسازییان بۆ ئەنجام دەدرێت پێش ئەوەی ڕێگەیان پێبدرێت بگەڕێنەوە بۆ ناوچەکانی خۆیان.

عەبدولکەریم وتیشی ئامانجی پرۆگرامەکە دووبارە تێکەڵکردنەوەی خێزانەکانە لە کۆمەڵگای عێراقی لە ڕێگەی پاڵپشتی دەروونی و دانیشتنی هۆشیاری ڕۆشنبیری و هەروەها پێشکەشکردنی یارمەتی مرۆیی بۆ کەمکردنەوەی ئازارەکانیان.

له‌لایه‌ن خۆیه‌وه‌ خالید ئەلجبوری ئەندامی ئەنجومەنی هۆزەکانی باشووری موسڵ نیگەرانی خۆی دەرببڕیت سەبارەت بە گەڕانەوەی ئەو خێزانانە بەبێ لێکۆڵینەوەی ورد لەسەر هەموو مەترسییەکان.

الجبوری لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ڕۆژنامەی بەغداد ئه‌لیه‌وم گوتی "ئەو خێزانانە هێشتا بڕوایان بە ئایدۆلۆژیای داعش هەیە، بۆیە دەبێت ئاگادار بین و بە یەکجاری هەزاران کەس نەگەڕێنینەوە لە ترسی بارودۆخی ئەمنی پارێزگای نەینەوا."

ئەو گوتی "دەبێت ئەو خێزانانە لە کامپی جەدعە لە باشووری موسڵ بەند بکرێن و ڕێگەیان پێنەدرێت بگەڕێنەوە بۆ ناوچەکانی خۆیان بەبێ دڵنیابوون لە ئامادەییان بۆ تێکەڵبوونەوە لەگەڵ کۆمەڵگادا."

سەرەڕای جەختکردنەوەی حکومەتی عێراق لەسەر هەنگاوی ئەنقەست بۆ گەڕانەوەی ئەو خێزانانە، بەڵام ئاستەنگی بنەڕەتی ماوە کە رێگرە لە پرۆسەی چاکسازی و تێکەڵبوونەوە لە کۆمەڵگا، لەوانە:

1. رەتکردنەوەی کۆمەڵگا: ئەو خێزانانەی پەیوەندییان بە ئەندامانی داعشەوە هەیە بەدەست شەرمەزاریەکی گەورەی کۆمەڵایەتیەوە دەناڵێنن چونکە هەندێک هۆز و کۆمەڵگە خۆجێییەکان لە ترسی دزەکردنی ئایدۆلۆژیای توندڕەو رەتی دەکەنەوە بگەڕێنەوە.

2. ڕێوشوێنەکانی پشکنینی ئەمنی: سەرەڕای پشکنین و پشکنینی ئەمنی، هەندێک پێیان وایە ئەم رێوشوێنانە بەس نین، بەتایبەتی کە چاودێرییەکی درێژخایەن لەسەر ئەو کەسانە ناکرێت کە دەگەڕێنەوە دوای دەرچوونیان لە کامپی جەدا.

3. لایەنی دەروونی: زۆرێک لە ژنان و منداڵانی گەڕاوەی داعش لە ژینگەی ژێر کۆنترۆڵی ئایدیۆلۆژیای داعشدا گەورە بوون، ئەمەش پێویستی بە هەوڵی چڕی هەیە بۆ چاکسازییان لە رووی رۆشنبیری و دەروونییەوە پێش تێکەڵکردنیان بە کۆمەڵگا.

4. ترس لە چەوساندنەوەی سیاسی: مەسەلەی گەڕانەوەی خێزانەکان لەوانەیە ببێتە کارتێکی سیاسی بەدەست هەندێک هێز کە لەوانەیە رێگر بێت لە دۆزینەوەی چارەسەری واقیعیانە کە هاوسەنگی رەهەندی مرۆیی و ئەمنی بکات.

لەبەر رۆشنایی ئەم نیگەرانیانە، حکومەتی عێراق بەردەوامە لە جێبەجێکردنی پرۆگرامەکانی نۆژەنکردنەوە بە پاڵپشتی نەتەوە یەکگرتووەکان و رێکخراوە مرۆییە نێودەوڵەتییەکان کە جەخت لەسەر گرنگی چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە دەکەنەوە لە روانگەی مافەکانی مرۆڤ و مرۆڤایەتیەوە و بە لەبەرچاوگرتنی نیگەرانیە ئەمنییە رەواکان.

بەغدا دەیەوێت لە چەند مانگی داهاتوودا دۆسیەی عێراقییەکان لە کامپی هۆل بە یەکجاری دابخات چونکە راپۆرتەکان دەڵێن نزیکەی 25 هەزار عێراقی هێشتا لە کەمپەکەدا ماونەتەوە لە کاتێکدا فشاری نێودەوڵەتی بۆ دۆزینەوەی چارەسەری کۆتایی بۆ ئەم کێشە ئاڵۆزە.

دۆسیەی خێزانه‌كانی داعش هێشتا یەکێکە لە ئاڵۆزترین کێشەکانی عێراق دوای چەند ساڵێک لە شکستی ئەو گروپە. لە کاتێکدا حکومەت هەوڵ دەدات بەرپرسیارێتی مرۆیی و رەچاوکردنی ئاسایش هاوسەنگ بکات، ئاستەنگی گەورە ماوە بۆ دووبارە تێکەڵکردنەوەی ئەم خێزانانە لە کۆمەڵگادا، ئەمەش پێویستی بە ستراتیجی درێژخایەن هەیە بۆ دڵنیابوون لە سەرکەوتنی ئەم پرۆسەیە بەبێ هەڕەشە لە سەقامگیری لە نەینەوا و پارێزگاکانی تر.