سوڵتان محه‌مه‌دی.. ده‌نگخۆشێكی له‌بیركراو....!

ئه‌گه‌ر به‌ووردی بگه‌ڕێین و به‌دواداچوون بۆ ده‌نگبێژ و خۆشئاوازه‌كانی نه‌ته‌وه‌كه‌مان له‌ ته‌واوی ده‌ڤه‌ر و گوند و شارۆچكه‌و شاره‌كانی كوردستان بكه‌ین، بێگومان گه‌لێك له‌و بولبوله‌ خۆشخوانانه‌ هه‌ن كه‌ گومناون و كه‌وتوونه‌ته‌ خانه‌ی په‌راوێزه‌وه‌ و، ناو و ناسناویان وونه‌..؟!

دیاره‌ ئه‌وه‌ش به‌هۆی نه‌بوونی ڕاگه‌یاندن و هه‌روه‌ها ده‌نگ و كاره‌هونه‌رییه‌كانیان له‌ ڕادیۆكانی كوردستان دا تۆمار نه‌كراوه‌، هه‌ندێك جار لێره‌و له‌وێ به‌هۆی كه‌سانی خۆنه‌ویست و دڵسۆزو خه‌مخۆری ده‌نگ و ئاوازی كوردی، دوای ماندوبوونێكی زۆر هه‌ڵگری ئه‌و ده‌نگه‌ زوڵاڵ و خۆش ئاوازانه‌ بوون و له‌گه‌نجینه‌ به‌نرخه‌كه‌یان ئه‌رشیفیان كردووه‌،

ده‌بێت لێره‌وه‌ پڕ به‌دڵ سوپاسگوزاری خۆم ئاراسته‌ی برای هێژا و دڵسۆز كاك ( سه‌تار حسێن زاده‌) بكه‌م ، له‌شاری بۆكانی ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان، له‌ڕێی سۆشیال میدیاوه‌ ده‌نگ و به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌كانی هونه‌رمه‌ند

 ( سوڵتان محه‌مه‌دی) پێناساندین، بۆمن ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جار بوو به‌ده‌نگ و هونه‌ر و به‌رهه‌می ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ میللیه‌ ئاشناببم، باشه‌ ئه‌گه‌ر خه‌مخۆری و دڵسۆزی كاك سه‌تار نه‌بوایه‌ كه‌ هه‌ندێك له‌به‌رهه‌مه‌كانی ئه‌رشیف كردووه‌، ئه‌ویش وه‌ك ده‌یان هونه‌رمه‌ندی دیكه‌ ناو  و به‌رهه‌مه‌كانیان ده‌فه‌وتا و ده‌كه‌وتنه‌ خانه‌ی له‌بیرچوونه‌وه‌.

دوای ئه‌وه‌ی گوێبیستی ده‌نگ و ئاوازی گۆرانییه‌كانی هونه‌رمه‌ندی كۆچكردوو( سوڵتانی محه‌مه‌دی) بووم ، ڕاسته‌وخۆ له‌ڕێی ماسنجه‌ره‌وه‌ پێوه‌ندیم له‌گه‌ڵ كاك سه‌تار كردو و له‌ڕێی به‌ڕێزیشیانه‌وه‌ به‌خزمه‌ت یه‌كێك له‌ كوڕه‌كانی هونه‌رمه‌ند به‌ناوی كاك( یوسف) گه‌یشتم ، له‌ڕێی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌وه‌ هه‌ندێك زانیارییان  ده‌رباره‌ی هونه‌رمه‌ند سوڵتانی محه‌مه‌دی پێ به‌خشیم.

كاك سه‌تار حوسێن زاده‌، جیاله‌وه‌ی كه‌سێكی خه‌مخۆر و ئه‌رشیف پارێزه‌و خاوه‌نی ده‌یان به‌رهه‌می ناوازه‌ی ده‌نگ و هونه‌ری هونه‌رمه‌ندانه‌، كه‌سێكی به‌ئاگا و ڕۆشنفكرو شاره‌زاییه‌كی باشی هه‌یه‌ له‌سه‌ر ناسینی مه‌قامه‌كان و لێكۆڵه‌رێكی باشه‌ له‌وبواره‌دا، ته‌نانه‌ت خاوه‌ن خامه‌یه‌كی شیرین و لێوان لێو له‌ جوانی یه‌ ،

له‌ڕێی ماسنجه‌ره‌وه‌ جگه‌ له‌به‌خشینی زانیاری ، ته‌نانه‌ت به‌هه‌سته‌ جوانه‌كه‌ی خوێندنه‌وه‌یه‌كی زۆر پڕ واتای ده‌رباره‌ی مه‌ڵبه‌ندی موكریان و هونه‌ر وهونه‌رمه‌ندان بۆنووسیوم ، زۆر چێژم له‌ له‌خوێندنه‌وه‌كه‌ی دیت، ئه‌وه‌نده به‌ جوانی و كه‌می پوختی و به‌زمانێكی پاراو نووسیویه‌تی پێم باش بوو ئه‌و پێشه‌كییه‌ ببێته‌ پێشه‌نگی بابه‌ته‌كه‌ و منیش وه‌ك خۆی بیخه‌مه‌ به‌ردییه‌ی ئێوه‌ی ئازیز ...!

( مەڵبەندی موکریان هەمیشە بازنەی دانەبڕاوی هونەری مۆسیقای گەلی کوردبووە، هەر لە کۆنەوە هەتا چاخی ئێستا و لە داهاتووشدا قسەی زۆری بۆ گوتن هەبووە؛ بەتایبەت لە بواری گۆرانی وەزنسووک و بەزمیدا، بگرە هەتا بەند و بەیت و شێوازە حەیرانێک کە تایبەتی ئەو دەڤەرەیە، ئەوەش دەگەڕێتەوە سەر جوگرافیای موکریان کە سرووشت لەوێ تێکەڵی شاخ و کەژ و دەشت و پێدەشت و باخ و ڕووبارە و ،  هەر یەک لەمانە مۆسیقای تایبەتی خۆیان دەخوڵقێنن.

جا کەوایە بۆ هەر خوڵقاندنێک دەنگێک و بۆ هەر دەنگێکیش دەنگبێژێک پێویستە، ئەمەش وایکردووە لە هەر سووچ و قوژبنێکدا شێوازە ئاوازێک بێتە قوڕگی خۆشخوانێک، بە سەدان دەنگبێژ هەر یەک بەنەغمەیەک چیرۆک بگێڕنەوە و ڕەنگدانەوەی پێوەندی مرۆڤ و سروشت بن،  بازنەی نێوان سابڵاغ و بۆکان دایمە کانگای هونەر بووە و بولبولێکی خوشخوانی ئەم کوردستانه‌ لەوێ سەری هەڵداوە و خزمەتی گۆرانی کوردی کردووە و دەیان میلۆدی بە ئارشیوی گۆرانی کوردی زیاد کردووە، ئەویش هونەرمەند( سوڵتان محەممەدی) یە(1).

 له‌حوجره‌وه‌ بۆ دیوه‌خان و تۆماركردنی گۆرانی له‌ ڕادیۆ ...!

گوزه‌رێك به‌نێو ژیانی هونه‌رمه‌ندێكی خۆڕسك و ده‌رچووی حوجره‌و ژینگه‌و كۆمه‌ڵی كورده‌واری، ئاشنا به‌ڕۆح و هۆنراوه‌ی شاعیرانی گه‌وره‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌مان، هه‌روه‌ها ڕاگوزه‌رێك به‌نێو به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌كانی ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ كه‌له‌لایه‌ن زۆر له‌هونه‌رمه‌ندانه‌وه‌ گۆرانییه‌كانی سوڵتان محه‌مه‌دی یان دووپاته‌ كردۆته‌وه‌ ..؟!

ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ خۆوێژه‌ خۆڕسكه‌( سوڵتان محه‌مه‌دی) له‌ساڵی ( 1304 ی هه‌تاوی ) به‌رامبه‌ر به‌ ( 1925 ی زاینی ) له‌گوندی( قه‌ره‌دا) ی سه‌ربه‌شاری بۆكان چاوی به‌ژیان هه‌ڵهێناوه‌،

له‌ته‌مه‌نی منداڵیدا ده‌خرێته‌ به‌رخوێندن له‌ گونده‌كه‌ی خۆیان له‌لای ( مه‌لا ساڵح) له‌حوجره‌ به‌رده‌وام ده‌بێت له‌خوێندن و فێری نووسین و خوێندنه‌وه‌ ده‌بێت. له‌ته‌مه‌نی منداڵییه‌وه‌ هه‌ست به‌به‌هره‌ی ده‌نگخۆشیی( سوڵتان محه‌مه‌دی ) كراوه‌ و قورئان یان پێ خوێندووه‌، له‌ته‌مه‌نی مێردمنداڵیدا هونه‌رمه‌ند له‌سۆز و ئامێزی گه‌رمی باوك و دایكی بێ به‌ش ده‌بێت و بۆهه‌میشه‌ كۆچ ده‌كه‌ن، ئه‌و بێبه‌ش بوونه‌ كاریگه‌ری نه‌رێنێ له‌سه‌ر هه‌ستی سوڵتان محه‌مه‌دی داده‌نێت، له‌لایه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ له‌لایه‌ن كه‌س و كاره‌كه‌یه‌وه‌ گرنگی یان پێ نه‌داوه‌ و فه‌رامۆش كراوه‌، ئه‌و گوێ پێنه‌دانه‌ دووباره‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر هونه‌رمه‌ند داده‌نێت و به‌دوای تروسكایه‌كدا ده‌گه‌ڕێت كه‌ بژێوی ژیانی خۆی په‌یدا بكات و له‌سه‌ر قاچی خۆی بوه‌ستێ و هێزی كاری خۆی به‌كاربێنێ له‌پێناو دابینكردنی داهاتووی، ته‌مه‌نی گه‌یشتۆته‌(15) به‌هار، واته‌ ساڵی(1940) پێش دامه‌زراندنی كۆماری كوردستان له‌ ( مه‌هاباد) و له‌سه‌رده‌می جه‌نگی یه‌كه‌می جیهان، سه‌رده‌مێكی دژوار و سه‌خت بووه‌،  له‌و كاته‌دا هونه‌رمه‌ندسوڵتان محه‌مه‌دی هه‌گبه‌كه‌ی ده‌پێچێته‌وه‌ به‌ره‌و گه‌رمێن هه‌نگاو ده‌نێ، واته‌ باشووری كوردستان، ڕۆژگاره‌ پڕ هه‌ورازو نشێو و چه‌شتنی و تاڵی و سوێری و گه‌رمی و ساردی ژیانی لێره‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات، هه‌نگاو به‌ره‌و چاره‌نووسێكی نادیار و دوور له‌زێده‌كه‌ی هه‌ڵده‌گرێت، سوڵتان محه‌مه‌دی له‌ شاری قه‌ڵاو مناره‌ ،شاری (هه‌ولێر)  ده‌گیرسێته‌وه‌ و به‌بێ ئه‌وه‌ی كه‌سێك بناسێ هه‌وار هه‌ڵده‌دات.

له‌به‌رئه‌وه‌ی گه‌نجێكی پڕووزه‌و چالاك بووه‌ وپشتی به‌بازوو هێزی جه‌سته‌ی به‌ستووه‌ له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا له‌شاری هه‌ولێر له‌لای وه‌ستایه‌كی( ئه‌رمه‌نی) ده‌بێته‌ شاگرد و فێری كاری ( مسگه‌ری و ته‌نه‌كه‌سازی) ده‌بێت،

ڕۆژگار تێده‌په‌ڕێت و زیاتر چاوی ده‌كرێته‌وه‌ و له‌پیشه‌كه‌یدا قاڵتر ده‌بێ و به‌خه‌ڵكی زێده‌تر ئاشنا ده‌بێت، سه‌ره‌تا له‌گه‌ڵ ئه‌رمه‌نی و دواتر له‌گه‌ڵ كریستیانه‌كانی شارۆچكه‌ی( عه‌نكاوه‌)، له‌ناخ و سینه‌یدا هونه‌رێك و به‌هره‌یه‌ك بوونی هه‌بووه‌ ئه‌ویش ده‌نگخۆشیی و ئاره‌زووی چڕینی گۆرانی هه‌بووه‌، هه‌روه‌ها كه‌سێكی زیره‌ك بووه‌، و‌ێڕای تێكه‌ڵابوون له‌گه‌ڵ ئه‌رمه‌نیه‌كان و كریستیانه‌كان فێری زمان و ئاخاوتنی ئه‌وان بووه‌ ، هه‌روه‌ها هه‌ست و هۆشیی بۆگوێگرتن له‌ هونه‌ر و ده‌نگ و ئاوازه‌كانی ئه‌وان ڕاگرتووه‌ و لێیانه‌وه‌ فێربووه‌، له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ له‌ناو شاری هه‌ولێر ئاشنابووه‌ به‌ كه‌سایه‌تیه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی شاری هه‌ولێر، له‌ ڕۆشنبیر و هونه‌رمه‌ندان و ده‌نگبێژان و حه‌یرانبێژان، له‌وماوه‌یه‌دا كه‌له‌هه‌ولێر ژیاوه‌ به‌شداری زه‌ماوه‌ند و ئه‌گله‌نجه‌ی هه‌ولێریان و كۆڕو كۆبوونه‌وه‌ی حه‌یرانبێژانی كردووه‌، له‌وانیشه‌وه‌ زانیاری وه‌رگرتووه‌ و پاشخانه‌ هونه‌رییه‌كه‌ی خۆی پێ ده‌وڵه‌مه‌ندكردووه‌، ڕۆژانه‌ به‌ده‌م كاركردنه‌وه‌ ناره‌نارێكی كردووه‌ و به‌ده‌نگی خۆشیی گۆرانی خوێندووه‌،

ده‌وروبه‌ری هه‌ستیان به‌و به‌هره‌یه‌ كردووه‌ و زیاتر هانیان داوه‌ تا گۆرانی بخوێنێ ..!

  گوایه‌ هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی، وه‌ك هونه‌رمه‌نده‌كانی دیكه‌ ڕێگه‌ی به‌غدای گرتۆته‌به‌ر  و خۆی گه‌یاندۆته‌ ڕادیۆی كوردی به‌غدا و له‌وێ گۆرانی  تۆماركردووه‌،

به‌ڕێز ( سه‌تار حسێن زاده‌) نووسیویه‌تی( نازانین چۆن بەڵام بە هەڵکەوت لە سەرەتای پەنجاکانی زاینیی دەچێتە ئێزگەی کوردی لەبەغدا کە ناوەندی مەڵبەندی ڕۆشنبیران و هونه‌رمه‌ندانی هەموو کوردستان بووە، چۆنییه‌تی چوونی بۆ ئێزگەی کوردیی ئەو کات لە دوو ڕێگاوە بووە ئەویش یا لە ڕێی نوێنەری ڕادیۆوە و یان ئەو ڕووناکبیرانەی کە لە هەموو شارەکانی باشووری نیشتمانەوە بە دوایی دەنگخۆش و بلیمەتاندا گەڕاون، هەر لەو دەم و زەمەنەدا ئەویشیان دیوەتەوە و خۆی داوەتە بەر تاقیکاری لێژنەی ئێزگەی کوردی بەغدا و ئازموونە چڕ و ئەستەمەکانی لێژنەدا سەرکەوتووانە دەرهاتووە و حەوت گۆرانی کە زیاتر فۆلكلۆری موکریان بووە تۆماری کردووە، مه‌خابن تەنیا ئەژماری گۆرانییەکانمان بۆ ڕاست بۆوە نە بە دەنگ و نە بەناو هیچمان گیر نەکەوت) (2).

بۆ پشت ڕاستكردنه‌وه‌ی وته‌كه‌ی به‌ڕێز ( سه‌تار حسێن زاده‌) و تۆماركردنی گۆرانی له‌ڕادیۆی كوردی به‌غدا، گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ كتێبه‌ به‌نرخه‌كه‌ی نووسه‌ر و رۆژنامه‌نووس و بێژه‌ر و پێشكه‌شكاری ڕادیۆی كوردی به‌غداڕه‌وانشاد ( كه‌مال ڕه‌ئووف محه‌مه‌د17/1/1942_30/9/2018) كتێبی ( مێژووی ڕادیۆی كوردیی به‌غدا 1939_1958) به‌رگی یه‌كه‌م، وه‌ك به‌ڵگه‌یه‌كی دروستی مێژووی ڕادیۆی كوردی به‌غدا،  به‌دواداچوونم كرد به‌داخه‌وه‌ له‌هیچ سه‌رچاوه‌یه‌كی ناو كتێبه‌كه‌و مێژووی ئه‌وساڵانه‌ی ڕادیۆ له‌دامه‌زراندنییه‌وه‌ تا ساڵی (1958) ئاماژه‌ به‌ناوی هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی نه‌دراوه‌، دواتر له‌ڕێی ته‌له‌فۆنه‌وه‌ په‌یوه‌ندیم كرد به‌ هونه‌رمه‌ند و ئاماده‌كاری به‌رنامه‌ی ڕادیۆیی له‌ ڕادیۆی كوردی به‌غدا به‌ڕێز ( جاسم وه‌ندی)  ماوه‌یه‌كی زۆر له‌به‌شی هه‌ماهه‌نگی ڕادیۆ كاری كردووه‌ ، ئه‌ویش ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ ناوی ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ به‌ڕێزه‌ی نه‌بیستووه‌ و به‌رچاو نه‌كه‌وتووه‌.

دوای به‌سه‌ربردنی ماوه‌یه‌كی زۆر ژیان و گوزه‌ران و كاركردن له‌باشووری كوردستان، هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ زێده‌كه‌ی خۆی له‌ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان،

یوسف سوڵتان محه‌مه‌دی له‌باره‌ی باوكییه‌وه‌ ده‌ڵێت :

( بابم دوای به‌سه‌ربردنی ماوه‌ی (15) ساڵ ژیان له‌باشووری كوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ئێران) (3).

به‌پێی وته‌ی كوڕی هونه‌رمه‌ند بێت، هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی له‌ته‌مه‌نی(15) ساڵیدا هاتبێته‌ باشوور، واته‌ ساڵی(1940)ی زاینی بووه‌، ماوه‌ی (15) ساڵیش له‌شاری هه‌ولێر و ده‌وروبه‌ری ژیابێت، واته‌ ته‌مه‌نی هونه‌رمه‌ند (30) ساڵ بووه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌، كه‌واته‌ ده‌كاته‌ ساڵی (1955) گه‌ڕابێته‌وه‌ زێده‌كه‌ی خۆی،

هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی به‌هه‌گبه‌یه‌كی پڕه‌وه‌ له‌ میلۆدی و ئاواز و به‌ كۆمه‌ڵێك كتێبی دیوانی شاعیران گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ گوندی ( قه‌ره‌دا) چۆن له‌باشوور تێكه‌ڵاو به‌فه‌رهه‌نگ و كه‌لتووری ئه‌رمه‌نییه‌كان بووه‌، له‌زێده‌كه‌ی خۆشیی به‌هه‌مان شێوه‌ په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ جووه‌كان په‌یداكردووه‌،

به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ به‌هۆی داب و نه‌ریتی دواكه‌وتووی كۆمه‌ڵی كورده‌واری، گۆرانی خوێندن كارێكی نه‌شیاو شووره‌یی بووه‌، ئه‌وسه‌رده‌مه‌ش ئایین زاڵ بووه‌ به‌سه‌ر داب و نه‌ریتی كۆمه‌ڵی كورده‌واریدا له‌لایه‌ن پیاوانی ئایینیه‌وه‌ ئه‌و كاره‌ به‌ عه‌یب و كارێكی قێزه‌ون ناونراوه.

قۆناغی ده‌ركه‌وتن و ده‌ستپێكی كاری هونه‌ریی ..!

هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی مه‌به‌ستیه‌تی ئه‌و حه‌زوو ئاره‌زووه‌ی بۆ گۆرانی بخاته‌ ڕوو و پێشكه‌شی نه‌ته‌وه‌كه‌ی بكات، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ كۆمه‌ڵێك له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌میدا دروست ده‌بێت، ئه‌ویش داب و نه‌ریتی كۆمه‌ڵایه‌تیه‌، ناچار هاناده‌باته‌ به‌ر ده‌ره‌وه‌ی گونده‌كه‌ی و له‌شاره‌كانی بۆكان و مه‌هاباد ، دوور له‌چاوی خه‌ڵكی گونده‌كه‌ی به‌شداری ئاهه‌نگ و به‌زمی شایی و گۆڤه‌ند بكات،

( لە سەرەتای سییەکانی هەتاویدا گەڕاوەتەوە زێد و مەڵبەندی خۆی و جا ئا لێرەوە گرینگترین قۆناغی ژیانی هونەری خۆی دەست پێدەکا، لێرەدا با ئەم ئاماژەیە بدەم کە کۆمەڵێک هونەرمەند لە موکریان ژیاون بە تایبەتی جوو، ئەمەش وای کردووە سوڵتان محەمەدی لەم جووانەوە هەم زمانی عیبری و هەمیش ئاسووری و هەمیش گۆرانی و مەقامیان لێ فێربێ، ئەزموونی هونەری خۆی تێکەڵی میلۆدی و مۆسیقای ناوچەی موکریان دەکا و بەرهەمی ئەوەش، خوڵقاندنی کۆمەڵێک ئاسەواری ناوازە و شازە بەتایبەت لەسەر مۆسیقای خۆشی و شایی و بەزمی، کە هەرکامیان جێگای تێڕامانن، هونەرمەند بەشداری لە کۆڕی بەزم و شایی و خۆشی و بۆنەکاندا دەکا و هاوڕێ لەگەڵ کۆمەڵێک هونەرمەند و دەنگبێژ و ژەنیاری ئەو سەردەمە هێندێ لە بەرهەمەکانی وەک یادگاری تۆمار دەکا) (4).

 هونه‌رمه‌ند( شه‌نگه‌ جوو *) یه‌كێك بووه‌ له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ كه‌ سوڵتان محه‌مه‌دی په‌یوه‌ندی پته‌وی له‌گه‌ڵدا هه‌بووه‌ و پێكه‌وه‌ گۆرانییان خوێندووه‌، جێی داخه‌ له‌وسه‌رده‌مه‌دا پێكه‌وه‌ گۆرانییان خوێندووه‌ ئامێری تۆماركردن نه‌بووه‌ تا ده‌نگیی هه‌ردووكیان وه‌ك دیكۆمێنت له‌به‌رده‌ستدابێت،

( بابم به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌رمه‌نییه‌كان ژیاوه‌ و په‌یوه‌ندی هه‌بووه‌، هه‌روه‌ها له‌به‌رئه‌وه‌ی ئاین و داب و نه‌ریتی كۆمه‌ڵایه‌تی گۆرانی گوتن شتێكی نه‌شیاو ناجۆربووه‌ و به‌كارێكی عه‌یبه‌ لێی ڕوانراوه‌، له‌وكاته‌دا جووه‌كان ئازادتر و بوێرتربوون له‌چڕینی گۆرانیدا،  باوكم له‌گه‌ڵ ئه‌وانیش په‌یوه‌ندی هه‌بووه‌ و لێیانه‌وه‌ فێربووه‌، زۆربه‌ی میلۆدییه‌كانی له‌ئه‌رمه‌ن و جووه‌كانه‌وه ‌وه‌رگرتووه‌ و به‌ده‌نگی خۆی خوێندوونی و سه‌رله‌نوێ به‌شێوه‌یه‌كی جوان و به‌چێژتر كوردانوویه‌تی، ده‌توانم بڵێم بابم ڕایه‌ڵه‌یه‌كی گرنگ بووه‌، به‌پێی توانای ده‌نگ و هونه‌ره‌كه‌ی خۆی خزمه‌تی به‌هونه‌ری نه‌ته‌وه‌كه‌ی كردووه‌ و نه‌یهێشتووه‌ ئه‌و هونه‌ره‌ جوان و شیرینه‌ی ناوچه‌ی موكریان بفه‌وتێ ، كاتێكیش گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ڕۆژهه‌ڵات هونه‌ری گۆرانی گوتن په‌لكێشی ده‌كات و له‌دڵه‌وه‌ حه‌زده‌كات گۆرانی بخوێنێ، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ له‌لایه‌ن كه‌س و كار و خه‌ڵكی زێده‌كه‌ی سه‌رزه‌نشت كراوه‌، بابم ناچار بووه‌ ڕووبكاته‌ ناوچه‌ی دوورتر و له‌وێ گۆرانی بخوێنێ، بۆنموونه‌ هاتۆته‌ بۆكان  گۆرانی خوێندووه‌، چۆته‌ دێهاته‌كانی ده‌وروبه‌ری مه‌هاباد، چۆته‌ سه‌قز و كرماشان و سنه‌ گۆرانی گوتووه‌ ، ئه‌و كاره‌شی ته‌نها بۆئه‌وه‌بووه‌ ئه‌و ئه‌ركه‌ی له‌ئه‌ستۆیه‌تی ئه‌ویش به‌رزڕاگرتنی هونه‌ری نه‌ته‌وه‌كه‌یه‌تی و له‌فه‌وتان بیپارێزێت) (5).‌

گۆرانی و به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌كانی هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی..!

وه‌ك له‌سه‌ره‌تادا ئاماژه‌م پێدا هونه‌رمه‌ند ده‌رچووی هیچ قوتابخانه‌یه‌ك نه‌بووه‌ ؟!‌ ته‌نها له‌ڕێی حوجره‌و له‌به‌رده‌ستی مه‌لا ساڵح فێری خوێندنه‌وه‌و نووسین بووه‌، بۆخۆشیی كه‌سێكی هۆشمه‌ند و ژیر بووه‌ هه‌وڵی داوه‌ له‌ڕێی ئه‌و كۆلكه‌ خوێنده‌وارییه‌وه‌ هه‌یبووه‌ ئاشنا ببێت به‌ دنیای وێژه‌و هۆنراوه‌ی شاعیران، زۆرێك له‌به‌رهه‌مه‌كانی فۆلكلۆری زێد و ناوچه‌ی موكریان بوون، به‌ڵام به‌هۆی زیره‌كی و لێهاتوویی و عه‌شقی بۆ شیعری شاعیران هه‌وڵی داوه‌ سوود له‌هۆنراوه‌ی به‌رزی شاعیران وه‌ربگرێت و ئاوازیان له‌سه‌ر دابنێت و بیان خوێنێ، له‌ماوه‌ی ژیانیدا هونه‌رمه‌ند چه‌ند به‌كاری هونه‌رییه‌وه‌ سه‌رقاڵ بووه‌، ئه‌وه‌نده‌ش كاتی به‌خشیوه‌ به‌خوێندنه‌وه‌ی شیعری شاعیرانی نه‌ته‌وه‌كه‌یی و یه‌كێك بووه‌ له‌دۆست و هاوڕێ نزیكه‌كانی شاعیر

( سه‌یدكامیلی ئیمامی، ناسراو به‌ ( ئاوات 1903_27/7/1989) ،

( بابم كه‌سێكی كۆمه‌ڵایه‌تی بوو، له‌گه‌ڵ شاعیران ، نووسه‌ران و له‌گه‌ڵ مامۆستایانی ئایینی نێوانی زۆر خۆش بوو، له‌به‌رئه‌وه‌ی خاوه‌نی ده‌نگێكی خۆش بووه‌ و زۆر ڕێزیان لێده‌گرت، له‌وسه‌رده‌مه‌شدا كه‌ مه‌راسیمی مه‌ولود خوێندنه‌وه‌ ده‌بوو مه‌لاكان به‌تایبه‌ت ناوی باوكم یان ده‌دا تا به‌ده‌نگه‌ خۆشه‌كه‌ی مه‌ولوده‌كه‌ بخوێنێ ، له‌لایه‌ن په‌یوه‌ندی به‌دیوانی شاعیران و خوێندنه‌وه‌ی شیعره‌وه‌،له‌ماڵه‌وه‌ خاوه‌نی چه‌ندین كتێبی به‌نرخ بوو، هه‌رده‌رفه‌تی بۆبڕه‌خسایه‌ خۆی سه‌رقاڵی خوێندنه‌وه‌ ده‌كرد ئه‌وه‌نده‌ی له‌بیرم بێ ئه‌و كتێبانه‌ی هه‌بوو  هه‌میشه‌ ده‌یخوێندنه‌وه‌ وه‌ك(دیوانی نالی، مه‌حوی ،ئه‌حمه‌دی كۆر، گوڵستان و بووستان، تاریك و ڕوون، شانامه‌ی فیرده‌وسی، یوسف و زوله‌یخای جامی، خه‌مسه‌ی نیزامی، تاهیربه‌گی جاف، وه‌فایی، دیوانی ناری، میسباح الدیوان (ئه‌ده‌ب)، هه‌زارو یه‌ك شه‌وه‌ ( ئه‌لف له‌یله‌و له‌یله‌)، چوارینه‌كانی عومه‌رخه‌یام ، خه‌تمی قورئان، مامۆستا ئاوات و مامۆستا حه‌قیقی، ته‌نانه‌ت بیرمه‌ دیوانی ملوانكه‌ی شین تازه‌چاپكرابوو، ئه‌ویشی كڕیبوو، به‌داخه‌وه‌ نه‌خۆشیی مه‌ودای نه‌دا كه‌ یه‌كێك له‌هۆنراوه‌كانی مامۆستا شه‌ریف به‌مه‌قام بخوێنێ، هه‌روه‌ها زۆر له‌هۆنراوه‌كانی حافز و سه‌عدی و خه‌یامی له‌به‌ربوو،  چونكه‌ زمانی فارسی و ئازه‌ری زۆرباش زانیوه، له‌و هه‌موو كتێبانه‌ی بابم كه‌ هه‌یبوو ، زۆریان له‌لاین خزم و دۆست و ناسیاوه‌ بران جێی داخه‌وه‌ ئێستا چه‌ند دانه‌یه‌ك له‌و كتێبانه‌ وه‌ك دیاری بابم ماون ،‌)(6).   

 هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی به‌هۆی ئه‌وه‌ی ماوه‌یه‌كی زۆر له‌باشووری كوردستان و به‌تایبه‌ت له‌شاری هه‌ولێر ژیاوه‌، زۆربه‌باشی شاره‌زای له‌ چڕینی حه‌یران بووه‌ ، هه‌روه‌ها جیا له‌ خوێندنی به‌سته‌ زۆر شاره‌زایی هه‌بووه‌ له‌خوێندنی مه‌قام، كوڕی هونه‌رمه‌ند ئاماژه‌ به‌ زیاتر له‌ (80) گۆرانی ده‌دات كه‌ باوكی خوێندوویه‌تی، به‌ڵام (سه‌تار حسێن زاده‌) له‌واڵه‌كه‌ی خۆیدا له‌تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك ده‌ڵێت، توانیومه‌ (43) به‌رهه‌می هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی كۆبكه‌مه‌وه‌ به‌بێ دووباره‌ بوونه‌وه، كه‌زۆربه‌ی زۆری ئه‌و به‌رهه‌مانه‌، به‌رهه‌می خودی هونه‌رمه‌ند خۆیه‌تی و له‌ئه‌رشیفه‌كه‌م پاراستوومن، هه‌روه‌ها به‌ڕێز(سه‌تار حسێن زاده‌) له‌به‌شێكی دیكه‌دا ده‌رباره‌ی ده‌نگ و ئه‌دای چڕینی گۆرانییه‌كانی هونه‌رمه‌ند ده‌ڵێت ( دەتوانم بڵێم شێوازی سەربەخۆی بووە لە چۆنێتی چڕین و ئاوازدا، هونه‌رمه‌ند ڕچەشکێنە لە شێوازی ئادای ئاواز و شێوازی قەتار و ڕەگەز و ئوسلووبی ئاواز لە ناوچەی مەهاباد و بۆکان تا فەیزوڵڵابەگی و هەوشار، بۆن و ڕەنگی هەموویانی پێوەیە بەڵام لە هیچیشیانیش ناچێ..!

هێندێ لە بەرهەمەکانی لە لایه‌ن گۆرانیبێژانی ئەو دەم وەک(محەمەدی ماملێ، عەوڵاسنجان، عەبەدەڕژێ، ئیبراهیمی قادری و،،، تاد ) دووپاتە کراوەتەوە،

 ناوی بڕێ لەو بەرهەمانەی وا بەردەستم کەوتووە و خۆم ئارشێوم کردوون بریتین لە:

( 1/  گۆرانی ڕاوچیان ڕاوە، لەسەر مەقامی حیجاز کە بنچینەی ئاوازەکە فۆلكلۆره‌و و هەڵبەستی بۆ دانراوە، لەگەڵ تۆفیقی تارژه‌ن تۆماری کردووە.

2/  گۆرانی کاروانە هەڵبەستی حاجی شێخ عەوڵای بورهانییە وخۆشی پێوەی لکاندووە کە لکاندنەکەی جیاوازە. ئاوازی خۆیەتی لەسەر نەغمەی نەهاوەندە و لە بەغدا لەگەڵ تۆفیقی تارژه‌ن تۆماری کردووە، هەرچەند ئیبراهیمی قادری وتوویەتی ئاوازی منه بەڵام بە پێی ئارشیوی بۆم دەرکەوت کۆنترین تۆمار هی سوڵتان محەممەدییە..!

هونەرمەندی ناودار محه‌مه‌دی ماملێش بە جوانی دووپاتەی کردۆتەوە و هەڵبەستەکەی هی شێخ عەوڵای بورهانییە بەڵام شاعیر ئەو شێعرەی کە کاک سوڵتان گوتوویەتی دەسکاری کردووە جا محەمەدی ماملێ گوتوویەتی.

3/  گۆرانی دوکتور جانم دوکتور، هەڵبەست و ئاوازی خۆیەتی لەسەر مەقامی عەجەم و بە تاری تۆفیقی تارژه‌ن و دایرەی خۆی تۆماری کردووە.

سه‌باره‌ت به‌و گۆرانییه‌ دوکتور جانم دوکتور، كاك یوسف كوڕی هونه‌رمه‌ند پێی ڕاگه‌یاندم كه‌ به‌به‌ڵگه‌وه‌ ئه‌و گۆرانییه‌ هی بابمه‌ ، له‌دیدارێكمدا له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ند( عه‌لی خه‌ندان) پێی وتم ئه‌و گۆرانییه‌ دوکتور جانم دوکتور كه‌ سه‌ره‌تا بابم خوێندوویه‌تی و له‌ده‌نگی بابمه‌وه‌ بۆیه‌كه‌مجار بیستوویه‌تی (7) .

4/  گۆرانی مریەمێ چەندە جوانی هەڵبەست و ئاوازی فۆلكلۆر بووە و دەستکاری هونەری کردووە و لەسەر مەقامی عەجەم گوتوویەتی و تۆماری کردووە.

 سه‌باره‌ت به‌و گۆرانییه مریەمێ چەندە جوانی ، له‌گه‌ڵ كاك یوسف ئاخاوتم و پێم ڕاگه‌یاند ئه‌و گۆرانییه‌  له‌باشوور بۆیه‌كه‌م جار به‌ده‌نگی هونه‌رمه‌ند (ئیبراهیمی فه‌تاحی 1932_14/1/2006) بیستراوه‌وبڵاو بۆته‌وه‌ ،

له‌وه‌ڵامدا وتی : باوكم ئه‌و گۆرانییه‌ی له‌پێشدا وتووه‌، دواتر كاك برایمی فه‌تاحی خوێندوویه‌تی تۆزێك جیاوازتره‌ له‌وه‌ی‌ بابم .

5/ گۆرانی ئامینێ تۆ دینێ من دینێ،

6/ هەی بێ دەبڵێ بێ.

7/ ئەتۆی شلوملی من، لات داوە لەمن.

8/ کەوی برا نەکەوی.

9/  بەناز بێ بەنازبێ.

10/ بەنازە ئەو کیژە چاوبازە.

11/ مەستی چاوەکانی تۆم، کە ئاوازی خۆیەتی و لە مەقامی سەبادایە قەد نەیشەکەر نەیکردووە، نیوەشەوە،بەند، هەڵبەستی فۆلکلۆر.

12/ ئەی وەی لەنجە.

13/ هەرمێ بە هەرمێ.

14/ ئەو باڵابەرزە ئەو گەردن زەردە.

15/ دینا و دینی من.

16/ کەویار کەویار بە شێوازی خۆی لە مەقامی ئێڕاقدا. چوارینەکانی خەییام لە وەرگێڕانی مامۆستا هەژار. 17/ لانکۆڵەکەی دارە مێوە.

18/ مرسی مرسیی ئازەری.

19/ ئەی وەی لەرزانە.

 20/باخڕ باخڕ باخڕ بێ.

21/ دەبڵێ بێ سێو و هەنار و هەرمێ.

22/ تۆ شیشی من کەبابم.

23/ بەیادم کە.

24/ وەرگەڕێ باڵات ببینم.

25/ خانمی ڕۆح و گیانمی.

26/خرینگە خرینگە.

27/ ئەی وەرە وەرە سوورەگوڵ لە مەقامی زەنددا،

28/ زولفت بە قەدتدا.

29/  ئەی شیرین شیرین گیان.

30/  لە مێژە زۆر لە مێژە.

31/  ساقی بە دینی و مەزهەب دەی.

32/  فاتمۆکێ گێل گەردن، مەقامی دەشت.

33/ لە هەر دوولاوە زولفەینی.

34/ دەتێی کە دە پڕی کە جامی شەڕابی تازە.

35/  لەیلا بە چاوی مەستەوە.

36/ ئەی گوڵفرۆش تا کەی.

37/ وەرە ئەی یاری چاو جوان،

 هەروەها هونه‌رمه‌ند لەگەڵ ڕەحمەتی مامۆستا (قالەمەڕە 21/12/1925_11/5/2009) چەند گۆرانییەکی تۆمار کردووە و مەقامێکی لەسەر هەڵبەستێکی مامۆستا ئاوات بە شمشاڵەکەی قالەمەڕە تۆمار کردووە) (8).

سه‌ره‌ڕای ئه‌و گۆرانیانه‌، كوڕی هونه‌رمه‌ند له‌ڕێی تێلیگرامه‌وه‌ هه‌ندێك گۆرانی هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی بۆناردم وه‌ك ( له‌ب له‌ب له‌بێوه‌، ئه‌ی وه‌ی له‌رزانه‌ ،ناوێرم بیڵێم ناوه‌كه‌، زاوا به‌ره‌و پیری هات ، سه‌وزه‌ وه‌ره‌ سه‌وزه‌ گیان، خۆم به‌غوڵامی سیخمه‌ی كۆنی، ئه‌ی یار  یار و بۆ تۆ نه‌ماوم ئازیزم ) .

هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی، ئه‌ویش وه‌ك تاكێكی كۆمه‌ڵی كورده‌واری حه‌زی به‌ده‌نگی هونه‌رمه‌ندانی خۆش ئاواز بووه و پێی خۆش بووه‌ به‌و ده‌نگه‌ خۆشانه‌ سه‌رمه‌ست بێت‌، زۆر حه‌زی به‌ده‌نگی خانمه‌ هونه‌رمه‌ند( مریه‌م خان 1904_1949 ) بووه‌ ، له‌هونه‌رمه‌ندانی عه‌ره‌بیش زۆر چێژی له‌ده‌نگ و گۆرانییه‌كانی(ئوم كه‌لسوم 31/12/1898_3/2/1975) وه‌رگرتووه‌ ،

له‌ماوه‌ی ژیانی هونه‌ریدا سوڵتان محه‌مه‌دی له‌ته‌ك گه‌لێك له‌گۆرانیبێژانی ده‌نگخۆشیی ناوچه‌ی موكریان  گۆرانی به‌شێوه‌ی دوو قۆڵی خوێندووه‌،  له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان( شه‌نگه‌ جوو، عه‌لی خه‌ندان، عه‌به‌ ده‌ڕژێ و عه‌بدوڵاهه‌یاسی  و ..تاد) .

ئاشكرایه‌ هه‌رهونه‌رمه‌ندێك له‌ماوه‌ی ژیانی هونه‌ریدا، كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی ده‌ست و په‌نجه‌ زێرین هاریكارییان كردووه‌ و به‌ئامێره‌كانیان مۆسیقایان بۆژه‌نیوه‌، هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی ئه‌ویش به‌یارمه‌تی كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی به‌توانا بۆ ئه‌وسه‌رده‌مه‌ توانیویه‌تی ئه‌و كۆمه‌ڵه‌ به‌رهه‌مه‌ ناوازه‌ تۆماربكات و له‌ڕادیۆكانی ( كرماشان و سنه‌ و قه‌سری شیرین و مه‌هاباد بڵاو بكرێته‌وه‌ و بگاته‌ گوێی بیسه‌ران ، هونه‌رمه‌ندانی وه‌ك ( تۆفیقی عه‌زیزی ناسراو به‌تۆفیقی تارژه‌ن، بیوك مه‌راغه‌یی ، موسه‌یب شه‌هداد ، خۆشیی له‌زۆربه‌ی گۆرانییه‌كانی  دایره‌ی ژه‌نیوه‌ ).

له‌باری كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ ، دوای گه‌ڕانه‌وه‌ی له‌باشووری كوردستان له‌ساڵی (1955) هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی، ژیانی هاوسه‌ری پێكدێنێ و به‌روبوومی ئه‌و ژیانه‌ هاوبه‌شیه‌ په‌روه‌ردگار (6) منداڵی پێده‌به‌خشێ ، (سێ كچ و سێ كوڕ) كوڕه‌كانی به‌ناوی ( خالید، حسێن و یوسف ) په‌روه‌ردگار به‌ره‌كه‌ت خاته‌ ته‌مه‌نیانه‌وه‌.

له‌ناوه‌ڕاستی په‌نجاكانی سه‌ده‌ی پێشووه‌وه‌ هونه‌رمه‌ند ڕێبوارێكی به‌ئه‌مه‌كی دنیای گۆرانی و مه‌قام بووه‌ تائه‌وجێیه‌ی ده‌رفه‌تی بۆ ڕه‌خسابێت له‌خزمه‌تی گۆرانی و مه‌قامدابووه‌ تا ساڵی (1978) ئه‌و كۆمه‌ڵه‌ به‌رهه‌مه‌ی تۆماركردووه‌.

له‌دوای ڕاپه‌رینی گه‌لانی ئێران له‌ساڵی (1979)  ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان نیمچه‌ ئازادییه‌ك به‌خۆوه‌ ده‌بینی و شارو شارۆچكه‌كانی ڕۆژهه‌ڵات به‌ده‌ست هێزی پێشمه‌رگه‌وه‌ ده‌بێت، له‌و ساڵه‌ به‌دواوه‌ هونه‌رمه‌ند دووچاری نه‌خۆشیی ده‌بێت، بۆمه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی نه‌خۆشییه‌كه‌ی به‌ته‌نیا ڕوو ده‌كاته‌ شاری (ته‌ورێز) هیچ گرفتێكی نه‌بووه‌ له‌باره‌ی زمانه‌وه‌ چونكه‌ زمانی توركی باش زانیوه‌، به‌ڵام بڕێكی زۆر پاره‌ی پێبووه‌، به‌داخه‌وه‌ له‌ ته‌ورێز له‌لایه‌ن پزیشكێكه‌وه‌ نه‌شته‌رگه‌رییه‌كی هه‌ڵه‌ی بۆده‌كه‌ن (  ساڵی (1359ی هه‌تاوی ) (1980ی زاینی) باوكم هه‌ست به‌نه‌خۆشی ده‌كات، له‌به‌رئه‌وه‌ی زمانی توركی زۆربه‌باشی ده‌زانی و له‌خۆی ڕاده‌بینێت بچێت بۆ ته‌ورێز بۆچاره‌سه‌ری نه‌خۆشییه‌كه‌ی، ئه‌وكاته‌ش بارودۆخه‌كه‌ دژواربوو شه‌ڕی كورد و عه‌جه‌م بوو، له‌ته‌ورێز ده‌چێته‌ لای دوكتۆرێك به‌نێوی( نه‌سیرزاده‌ مه‌ته‌بی خسوسی) ئه‌وكاته‌ (150) هه‌زار تمه‌نی پێده‌بێت بۆئه‌و كاته‌ پولێكی زۆربوو، ئه‌و دوكتۆره نێوزگی هه‌ڵده‌دڕێ و ئه‌یدورێته‌وه‌ و گشت پاره‌كه‌ی لێده‌ستێنن و ماشێنێكی بۆ ده‌گرن و به‌ڕێی ده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ شاری مه‌هاباد له‌گه‌راجی مه‌هاباد به‌بێكه‌سیی به‌جێی دێڵن، بابیشم بارودۆخی باش نابێت  و داوا له‌چه‌ند كه‌سێك ده‌كات بیبه‌نه‌ مزگه‌وتی ( دارۆغه‌) له‌مه‌هاباد، به‌ڕێز حاجی ئه‌حمه‌د كوڕی مه‌لامارفی كۆكه‌یی، ئامۆزای دایكم بوو، له‌مزگه‌وت باوكم ده‌بینێ به‌و حاڵه‌  خراپه‌، ئه‌ویش خوشكێكی باوكم ئاگادار ده‌كات له‌گه‌ڵ (سه‌ید خدری) هاوسه‌ری به‌ماشێن ده‌یبه‌نه‌وه‌ ماڵی خۆیان،دواتر دایكم ئاگادار ده‌كه‌ن ئه‌ویش له‌ گوندی هه‌مزاوای بۆكانه‌وه‌ به‌ڕێ ده‌كه‌وێت بۆ مه‌هاباد، دوكتۆری بۆ بانگ ده‌كه‌نه‌ ماڵ و دوكتۆر چاوی پێ ده‌كه‌وێ سه‌ری سوڕ ده‌مێنێ له‌و بارودۆخه‌ ناهه‌مواره‌ی به‌سه‌ریان هێناوه‌ ، دكتۆر لێی ده‌پرسێ بۆ وات لێ به‌سه‌ر هاتووه‌ ؟

هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی  به‌و كۆپله‌ هۆنراوه‌ فارسییه‌ وه‌ڵامی دوكتۆر ده‌داته‌وه‌ :

(این بود نصیب ما زدیوان قضا

مارا چه گناه، قسمت ما این بود ...)

مه‌به‌ستی زیاتر ئاشنابوون به‌و ده‌رده‌دڵه‌ی هونه‌رمه‌ند به‌و هۆنراوه‌ فارسییه‌ وه‌ڵامی پزیشكه‌كه‌ی داوه‌ته‌وه‌ ، ئه‌و كۆپله‌ هۆنراوه‌یه‌م نارد بۆ شاعیر و نووسه‌ر و وه‌رگێڕكاك( ناسری حیسامی) به‌ڕێزیان زه‌حمه‌تی كێشا و وه‌ریگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی شیرینی كوردی :

(   ئه‌وه‌ بوو به‌شی ئێمه‌ له‌دیوانی دادوه‌ری

 گوناهی ئێمه‌ چییه‌؟! ، به‌شی ئێمه‌ ئه‌وه‌ بوو گوناهی )

ته‌ندروستی باش نییه‌و حاڵی زۆرخراپ ده‌بێت دوكتۆر به‌دایكم ده‌ڵێت به‌داخه‌وه‌ نه‌ده‌بوو ئه‌و نه‌شته‌رگه‌رییه‌ بكات هه‌ردوو سێ ڕۆژێكی دیكه‌ی له‌ژیاندا ماوه‌  بیبه‌نه‌وه‌ ماڵه‌وه‌،  هونه‌رمه‌ن (ڕه‌سوڵی نادری 1931_ 17/9/2018 )  هاوڕێی له‌مێژینه‌ی باوكم بوو كه‌سێكی دڵئاوه‌ڵا و خانه‌دان بوو، ماشێنێك بۆ دایكم ده‌گرێ و خه‌رجی ماشێنه‌كه ‌ده‌دات و ده‌یانێرێته‌وه‌ بۆ هه‌مزاوای بۆكان، هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی به‌و جه‌سته‌ شه‌كه‌ت و ماندووه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ زێده‌كه‌ی خۆی) (9).

دوای گه‌یشتنه‌وه‌ی به‌زێده‌كه‌، دوای چه‌ندڕۆژێك هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی بۆهه‌میشه‌ چاوه‌كانی لێكده‌نێ و ماڵئاوایی له‌دنیای هونه‌ری ئاوازو گۆرانی و خانه‌واده‌و جگه‌رگۆشه‌كانی و ئازیزانی ده‌كات ، هونه‌رمه‌ند له‌ساڵی (1980) كۆچی دوایی ده‌كات واته‌ ماوه‌ی (55) ساڵ ژیاوه‌،  ته‌رمی هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی له‌ گۆڕستانی( قه‌ره‌دا) به‌خاكی پیرۆزی كوردستان ده‌سپێردرێت، دروود و سڵاو بۆگیانی پاكی هونه‌رمه‌ند سوڵتان محه‌مه‌دی و گڵكۆكه‌ی هه‌میشه‌ چراخان و یادی به‌رزو به‌رزێز بێت.

جه‌مالی ده‌لاك ( 19/2/2024) هه‌ولێر.   ‌

سه‌رچاوه‌ :

(1 و 2 و 4  و 8)په‌یوه‌ندی له‌ڕێی ( ماسنجه‌ر) ه‌وه‌ به‌ هونه‌ردۆست و ئه‌رشیف پارێز  به‌ڕێز ( سه‌تار حسێن زاده‌) ، (3/2/2024) ( هه‌ولێر _ بۆكان) .

(3 و 5 و 6 و 7 و 9 ) په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ به‌ڕێز ( یوسف سوڵتان محه‌مه‌دی) له‌ڕێكه‌وتی (6/2/2024) ، له‌ڕێی تێلیگرامه‌وه‌ هه‌ندێك زانیاریی ده‌رباره‌ی باوكی بۆناردم ، ( هه‌ولێر _ بۆكان) .

(*)  ده‌رباره‌ی هونه‌رمه‌ندی گۆرانیبێژ( شه‌نگه‌جوو) به‌مه‌به‌ستی ئاشناكردنی به‌خوێنه‌ر پرسیارم له‌ به‌ڕێز ( یوسف سوڵتان محه‌مه‌دی ) كرد، پێی ڕاگه‌یاندم ( وه‌ك له‌بابم بیستوومه‌ و له‌لایه‌نخه‌ڵكی دیكه‌وه‌ ه‌رگوێم كه‌وتووه‌ ، هونه‌رمه‌ند شه‌نگه‌ جوو ، هونه‌رمه‌ندێكی ده‌نگ خۆشیی ناوچه‌ی موكریان بووه‌، له‌ئایینزای جووله‌كه‌ بووه‌ ، له‌گه‌ڵ بابم پێكه‌وه‌ گۆرانییان خوێندووه‌ به‌داخه‌وه‌ ئه‌و كاته‌ ئامێری تۆماركردن نه‌بووه‌  تا ده‌نگیان تۆماربكرێت، شه‌نگه‌ جوو خه‌ڵكی ( شاریكه‌ندی بۆكان) ه‌، به‌داخه‌وه‌ له‌لایه‌ن موسڵمانه‌ تودڕه‌وه‌كانه‌وه‌ له‌نزیك شاری بۆكان شه‌نگه‌جووی هونه‌رمه‌ند ده‌كوژن) .

سوپاسگوزاری بێ پایانم بۆ هه‌ردوو برای به‌ڕێز ( سه‌تارحسێن زاده‌و یوسف سوڵتان محه‌مه‌دی و كاك ناسری حیسامی و جاسم وه‌ندی) بۆ به‌خشینی زانیارییه‌كانیان ده‌رباره‌ی هونه‌رمه‌ندی گۆرانیبێژ (سوڵتان محه‌مه‌دی) ( ج،د).