ئەو موسڵمانانەی کە بە ڕۆژوو نابن و نوێژ ناکەن: بای فال" چییە؟

خۆر لە گوندی مباکا کادیۆر لە ناوەڕاستی سەنیگال ئاوا دەبێت، کاتێک دەنگی نوێژی موسڵمانانی گوندەکە کە جلوبەرگی نەخشێنراوی خۆماڵییان لەبەردایە، هەوا پڕ دەکات.

ئاژانسی هه‌واڵی بی بی سی، راپۆرتێكی له‌سه‌ر ئه‌و گروپه‌ی كردووه‌ و تێدا هاتووه‌، په‌یره‌وانی بای فال، له‌ به‌رده‌م مه‌زگه‌وت له‌ ده‌وری یه‌ك كۆده‌بنه‌وه‌ و بازنه‌یه‌ك پێكدێنێنن و پێكه‌وه‌ ده‌خوێنن و ده‌جوڵێن،  دەنگە بەرزەکانیان بەیەکەوە بەستراون، بەرز و نزم دەبنەوە. گڕی بچووک لە پشتەوە دەدرەوشێتەوە و سێبەری ئەم سەماکەرانە و جلوبەرگە رەنگاوڕەنگەکانیان لەسەر زەوی بڵاو دەکاتەوە.

قژەکانیان دەلەرزێت کاتێک سەما دەکەن، و دەموچاویان ئارەق دەکات و دەدرەوشێتەوە لە بێهۆشی ئەو رێوڕەسمە پیرۆزەی کە دەیکەن. ئەم رێوڕەسمە پێی دەوترێت "Sam Fall"، رێوڕەسمێکە کە هەم ئاهەنگ گێڕان و هەم پاڕانەوەیە بۆ خودا.

بەشداربووانی ئەم رێوڕەسمانە زۆرجار وا دەردەکەون کە لە حاڵەتی بێهۆشیدا دەردەکەون لەکاتی گۆرانی وتندا کە هەندێک جار دوو کاتژمێر دەخایەنێت. رێوڕەسمەکە هەفتەی دووجار بەڕێوە دەچێت.

ئەم لقە تەنها رێژەیەکی کەم لە دانیشتوانی 17 ملیۆن کەسی سەنیگال پێکدەهێنێت. زۆرینەی دانیشتوانی ئەم وڵاتە کە دەکەوێتە رۆژئاوای ئەفریقا، موسڵمانن.

شوێنکەوتووانی ئەم لقەی ئیسلام بە رواڵەتێکی زۆر جیاوازەوە دەبینرێن و شێوازی نائاسایی پەرستنیان دوورە لە نۆرمە پەسەندکراوەکانی ئیسلام.

بۆ پەیڕەوانی باوەڕی پیرۆز، وەک زۆربەی موسڵمانان، باوەڕ لە ڕێگەی پێنج نوێژی رۆژانە یان بەڕۆژووبوون لە مانگی رەمەزاندا دەرنابڕدرێت، بەڵکو بە ماندووبوون و خزمەتکردن بە کۆمەڵگا. به‌ بروای ئه‌وان  بەهەشت بۆ تێکۆشەرانه‌.

زۆرجار رووبەڕووی تێگەیشتنی هەڵە دەبنەوە لەلایەن موسڵمانانی ترەوە. هەروەها لە رۆژئاوا تێگەیشتنی هەڵە هەیە لەبارەیانەوە. ئەو بیرۆکەیەی کە ئەوان کحول دەخۆنەوە و ماریجوانا دەخۆنەوە. ئەم ڕەفتارانە ناگونجێن لەگەڵ بنەما ئەخلاقییەکانی ئایینەکەیان.

مام سامبا، سەرۆکی گروپی بەیفال لە گوندی مباکا کادیوار بە بی بی سی گوت: "فەلسەفەی گروپەکە جەخت لەسەر کارکردنە ئەمە جۆرێکی نادیارە لە کار. کارێک کە خۆی دەبێتە پاڕانەوە و پەرستنی خودا."

بۆ ئەوان هەموو کارێک، جا کێڵانی کێڵگەیەک بێت لە ژێر خۆری سووتاودا، دروستکردنی قوتابخانە، یان بەرهەمهێنانی ئامێر و کەلوپەل، گرنگی ڕۆحی لە قووڵایی خۆیدا هەیە. کارکردن تەنها ئەرک نییە، بەڵکو ڕەفتارێکە وەک بیرکردنەوە، جۆرێکە لە پاڕانەوە و پەرستن لە کاتی جوڵەدا.

شوێنکەوتووانی مەزهەبەکە پێیان وایە لە گوندی ئەمبەک کادیۆر بوو کە ئیبراهیمە فال دامەزرێنەری گروپەکە چاوی بە شێخ ئەحمەدو بامبا کەوت. لە سەدەی نۆزدەهەمدا، شێخ ئەحمەدو فەرمانی مەریدیەی دامەزراند کە لقێکی سۆفیگەری بوو. ئەم لقەی ئیسلام ڕۆڵێکی کاریگەر لە سینیگال دەگێڕێت.

دەگوترێت کە ئیبراهیم مژدەی خۆی بە تەواوی تەرخان کردووە بۆ خزمەتی بامبا تا ئەو ڕادەیەی کە تەنانەت پێداویستییەکانی خۆی وەک خواردن و ڕۆژووگرتن و نوێژکردن و بەخێوکردنی خۆی لەبیر کردووە.

شوێنکەوتووانی باس لەوە دەکەن کە بە تێپەڕبوونی کات جلەکانی کۆن و پڕ بوون لە پینە کە دڵسۆزی بێ چاو نیشان دەدا. نەریتی پۆشاکی پینەکراوی شوێنکەوتووانی بایوال لەم فەلسەفەیەدا سەرچاوەی گرتووە.

شوێنکەوتووانی مژدەکە هەمان ئەو وەفایەی کە ئەو بۆ ڕابەری ئایینی هەیبوو، بەردەوام دەبن. ئەم جۆرە دڵسۆزییە، لە باوەڕی ئەواندا، چەمکێکە پێی دەوترێت "indigoel". زۆرێک لە شوێنکەوتووانی مژدەدەر ئەم وشەیە بۆ ناوی منداڵەکانیان زیاد دەکەن.

ئەخلاقی کاری ئەم مژدەیە لە دڵی گوندی مباک کادیڤاردا ڕەنگی دایەوە. وۆرکشۆپێک لەم گوندەدا بووە بە سەنتەرێک کە هاوکاری و داهێنان تێیدا دەکوڵێت و جلوبەرگی نەخشێنراوی جوان دەدورێت.

ژنان بە بێدەنگی و تەرکیز کار دەکەن. پارچەکانی قوماشەکە دەخەنە ناو دەفرێکی پڕ لە ڕەنگی جیاواز. لەگەڵ هەر نقوومبوونێک لە ڕەنگدا، قوماشەکە چینێک لە ڕەنگی شاد و گەش هەڵدەمژێت و لە کۆتاییدا دەبێتە قوماشی ڕەنگی سەرنجڕاکێش.

بە هەمان وردی و جوانی، پیاوان جلوبەرگ لە قوماشی بۆیاخکراو دەدورن کە هەم ئاسوودە و هەم ڕەنگدانەوەی باوەڕی تایبەت و ناسنامەی مژدە.

لە کەش و هەوای ئەم وۆرکشۆپانە و لەکاتی دروستکردنی جلوبەرگدا شەپۆلێکی ئیرادە و مەبەست لە بۆشاییەکەدا هەست پێدەکرێت دروستکردنی ئەم جلوبەرگانە پێویستی بە تێکەڵەیەک لە جوانی هونەری و ماندووبوون هەیە، کە دەتوانرێت لەو شێوازەدا ببینرێت کە خۆیان بۆ کارکردن تەرخان کردووە. کاتێک جلوبەرگەکان ئامادە دەبن لە بازاڕەکانی سەرانسەری سەنیگال دابەش دەکرێن و یارمەتیدەر دەبن بۆ مانەوەی کارەکانیان و فەلسەفەی کۆمەڵگاکەیان بۆ گەیشتن بە ناوچە دوورەکان.

باوکی بەڕێز سامبا، کە بەم دواییانە کۆچی دوایی کرد، یەکێک بوو لە شێخەکانی بەیفال. لە سەنیگال، سەرکردە ئاینییە بەڕێزەکان پێیان دەوترێت "مەرابوت" (موراد). بەڕێز سامبا دەڵێت، "شێوازی جلوبەرگەکە بێهاوتایە."

ئەو ڕوونی دەکاتەوە: "ئەم جلوبەرگە نەخشێنراوانە هێمای جیهانییە." تۆ دەتوانیت موسڵمان بیت بەڵام هێشتا کلتوری ڕەسەنی خۆت بپارێزیت. بەڵام هەموو کەس ناتوانێ لەمە تێبگات ئێمە دەڵێین ئەگەر ڕەخنە قبوڵ نەکەیت ئەوا ناتوانیت پێشبکەوی."

لە کاتێکدا موسڵمانانی تر لە مانگی ڕەمەزاندا لە خۆرهەڵاتنەوە تا خۆرئاوابوون بەڕۆژوو دەبن، ئەوە شوێنکەوتووانی بایوالن کە خۆیان تەرخان دەکەن بۆ ئامادەکردنی خواردن و شکاندنی ڕۆژوو بۆ کۆتایی ڕۆژ لە مزگەوتەکان.

ئەم تەرخانکردنە بۆ کار تەنها بە کاری دەستی سنووردار نییە.

شوێنکەوتووانی بایفال چەندین هاوکاری و بازرگانی کۆمەڵایەتی و چەندین ڕێکخراوی ناحکومییان دامەزراند کە ئامانجیان پەرەپێدانی ئابووری بەردەوام لە گوندەکانی سەنیگال. بۆ ئەوان کارکردن تەنها بۆ مانەوە نییە، بەڵکو یەکێکە لە ڕێگاکانی دەرخستنی ڕۆحانی.

قوتابخانە، سەنتەری تەندروستی و هاوکاریمان هەیە بۆ ئەوەی هەلی کار بڕەخسێنین. لە فەلسەفەی ژیانماندا، هەموو شتێک دەبێت بە ڕێز و خۆشەویستی و بایەخدان بە سروشت ئەنجام بدرێت. ژینگە لە ناوەندی چالاکیەکانمانە لە بواری گەشەپێدانی بەردەوامدا."

بەڵام ئەم گروپە بەهۆی هەڵسوکەوتەکانی وەک سواڵکردن لەسەر شەقامەکان ڕەخنەی لێگیراوە.

داواکردنی پارە دژی بیروباوەڕی فاڵچییەک نییە و بە شێوەیەکی نەریتی بەو مەبەستە ئەنجام دەدرێت کە ئەو پێشکەشکردنانەی وەریدەگرن بدرێنە سەرکردەی گروپەکە، و ئەو ئەو بڕە پارەیە بۆ ئەو شتانە خەرج دەکات کە سوودی بۆ کۆمەڵگا هەیە.

شێخ سێن جێگری پێشووی سەرۆکی زانکۆی ئالیۆن دیۆپ لە بامبی و شارەزایە لە ڕیزبەندی مێریدیان. ئەو بە بی بی سی گوت "ئێمە شوێنکەوتووانی ڕاستەقینەی مژدەمان هەیە، هەروەها ئەو کەسانەش کە ساختەن و درۆن."

لە شارە گەورەکانی وەک داکار کە پایتەختی وڵاتەکەیە، بوونی فاڵچیی ساختە بەربڵاو بووە.

بەڕێز سێن دەڵێت: "ئەوان وەک ئێمە جل دەپۆشن و لەسەر شەقامەکان سواڵ دەکەن، بەڵام ئەوەی کۆدەکەنەوە لە کۆمەڵگادا دابەش ناکەن." ئەمە کێشەیەکی جدییە و زیان بە ناوبانگمان دەگەیەنێت."

جەختکردنەوەی شوێنکەوتووانی بایفال لەسەر تێکۆشان و هاوکاریکردنی کۆمەڵگا توانیویەتی سنوورەکانی سەنیگال تێپەڕێنێت

کیتۆن سایەر سکانلۆن گەنجێکی ئەمریکییە کە دوای کۆبوونەوەیەک لەگەڵ کۆمەڵگای بەیفال لە ساڵی 2019 پەیوەندی بە گروپەکەوە کرد. ئێستا بە ناوی سەنیگالی فاتیمە باتولی باه ناسراوە.

ئەو بە بی بی سیی راگه‌یاند: "کاتێک بینیم وەک ئەوە وابوو جەستەی ڕووناکی بڵاو دەکاتەوە. دڵم ڕاستیەکەی وەرگرت. بەڕاستی ساتێکی قووڵ بوو کە تێیدا گەیشتمە بەئاگاهێنانەوەی ڕۆحی."

خاتوو باه ئێستا لە نێو کۆمەڵگەی بەیفال دەژی و لە پرۆژەکانیاندا هاوکاری دەکات و ڕەوشت و میتۆدەکانیان پەیڕەو دەکات. ئەو یەکێکە لە دانیشتووانێکی بچووک بەڵام گەشەسەندووی شوێنکەوتووانی نێودەوڵەتی بەیفال کە ئەم ئاینەیان لە باوەش گرتووە.

شێوازی نیشانە ڕۆڵێکی گرنگ لە کۆمەڵگای سەنیگالدا دەگێڕێت. بەشداری کردنیان لە چالاکییە کشتوکاڵییەکاندا گرنگییەکی زۆری هەیە بۆ ئابووری وڵات.

هەموو ساڵێک پەیمان لەگەڵ سەرکردەی ئاینی ناسراو بە خەلیفە یان موراد مەکدۆنی بە بەخشینی پارە و ئاژەڵ و بەرهەمی کشتوکاڵی خۆیان دەبەستن و بەو کارەش دڵسۆزی خۆیان دەردەبڕن.

شوێنکەوتووانی مژدەی تووبە وەک پاسەوانی ناڕەسمی مزگەوتی حەرام کار دەکەن، بەتایبەتی لە کاتی بۆنە گەورەکانی وەک حەجی ساڵانەی کێڵگەکە کە سەدان هەزار کەس بۆ شارەکە ڕادەکێشێت بۆ بەشداریکردن.

لەو ماوەیەدا ئاگادار دەبنەوە کە حاجیان جلی گونجاو بپۆشن و لە دەوروبەری شوێنی حەج ماددە هۆشبەرەکان بەکار نەهێنرێن و نەفرۆشرێن و بێڕێزی بە خەلیفە نەکرێت

سێن دەڵێت: "شوێنکەوتووانی بایوال هەمیشە گەرەنتی ئاسایشی شارەکە و خەلیفە بوون." هیچ کەسێک ناوێرێ لەبەردەم بیۆمدا هەڵسوکەوتی نەگونجاو بکات.»

هەرچەندە هەندێک کەس دژی سوێندخواردن دەبن، بەڵام کاریگەرییان لەسەر کەش و هەوای ئایینی و کەلتووری سەنیگال فراوانتر دەبێت. سەرەڕای ئەوەش، ئەوان ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبنەوە لە هاوسەنگکردنی دابونەریتەکانیان لەگەڵ جیهانی مۆدێرن.

سنووردارکردنی سەرچاوەکان بووەتە بەربەست لەبەردەم جێبەجێکردنی پلانە بەرزخوازەکانیان.

بەڵام ئەوان دیدێکی ڕوونیان بۆ داهاتوو هەیە و بەدوای گەشەپێدانی بەردەوامدا دەگەڕێن کە لە باوەڕ و خزمەتکردنی کۆمەڵگادا سەرچاوەی گرتووە. ئەم پرۆگرامانە دەتوانن یارمەتی بەشێک لە گەنجانی بێکار لە سەنیگال بدەن کە بەدوای ڕێگایەکدا دەگەڕێن بۆ دابینکردنی بژێوی ژیانیان.

زۆرێک لەو کۆچبەرانەی کە مەترسی پەڕینەوەی دەریا بۆ گەیشتن بە ئەوروپا لە سەنیگال هاتوون.

سامبا دەڵێت: "ئێمە دەمانەوێت کاری زیاتر بکەین." ئێمە دەمانەوێت هەلی کاری زیاتر بڕەخسێنین چونکە گەنجانمان لە سەنیگال پێویستیان پێیەتی. پێویستمان بە هاوکاری حکومەت و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان هەیە. ئەمە هیوای ئێمەیە بۆ داهاتوو."

بۆ ئەوان کارکردنی سەخت وەڵامدانەوەیە بۆ پێداویستییە ئابوورییەکانی کۆمەڵگا و هەروەها پێداویستییە رۆحییەکانی.