ئه‌گه‌ر ئه‌ڤرۆ ده‌وام بايه و ئه‌ز چووبامه زانكۆیێ، و من وانا خوه بۆ قوتابيیێن خوه يێن ڕۆژنامه‌ڤانييێ گۆتبا، وانه ژى لسه‌ر بابەتێ "ڕايا گشتى يا پێگه‌هشتى" و "ڕايا گشتى يا چه‌واشه‌كرى" بايه، ئه‌ز دا سه‌ره‌ده‌رييا ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنا كوردى دگه‌ل بريارا قه‌ده‌غه‌يا هاتنوچوونێ ل كوردستانێ، كه‌مه نموونه:
ل دوماهييا سالا 2019 و ده‌ستپێكا سالا 2020ێ ئێشه‌كا بێده‌رمان و ڤه‌گير (په‌تا)، ب ناڤێ ئێشا كۆرۆنا، ل سه‌رانسه‌رى دونيايێ په‌يدا و به‌لاڤ بوو.
هه‌ر ل هه‌يڤێن ده‌ستپێكا به‌لاڤبوونا ڤێ ئێشێ زێده‌ى مليونه‌ك مرۆڤ تووش بوون، ب سه‌دان مرۆڤ ب ڤێ ئێشێ مرن، جه‌نازه ڤه‌شارتن بوو ئاريشه‌يه‌كا مه‌زن، بۆ خه‌لكى و بۆ حكومه‌تان، ئه‌ڤه ژ بلى زيانێن ئابورى و ده‌روونى و بگره تا يێن ئاينى: ڤێ ئێشێ شێوەیێ ژيانێ ل خه‌لكى وه‌رگه‌راند، بهايێن مرۆڤايه‌تيیێ يێن نوى (كو فاكته‌ره‌كێ ڕايا گشتى يا جيهانييه) په‌يدا بوون، وەک: "ئه‌ز خوه ژ ته دوير دكم، چونكى ئه‌ز حه‌ز ژ ته دكم". واته ژيانا جڤاكى و دابونه‌ريتێن جڤاكێ (كو ژ فاكته‌رێن گشتى يێن په‌يدابوونا ڕايا گشتينه) دناڤ مرۆڤاندا سه‌روبن بوون، قوتابخانه و زانكۆ و فێربوون (ژ فاكته‌رێن گشتى...) ڕاوه‌ستان، بارێ ئابورى (ژ فاكته‌رێن گشتى...) كه‌فت مه‌ترسيیێ.
ته‌نها ڕێكا به‌لاڤبوونا ڤێ ئێشێ، تێكه‌لييا مرۆڤان بوو دگه‌ل يه‌كتر، ب ڕێكا تێكه‌ليیێ ئه‌ڤ ڤايرۆس، كو سه‌نته‌رێن زانستى يێن پزیشكى و ڕێكخراوا جيهانييا ته‌ندروستیيێ ناڤێ COVID-19 لێكرن، ڤايرۆس دناڤ مرۆڤاندا دهات ڤه‌گوهاستن و مرۆڤ ب ده‌سته‌كوومى توشى ڤێ ڤايرۆسا كوژه‌ك دبوون.
ئه‌ڤ ئێشا سه‌رانسه‌رى گه‌هشتبوو هه‌رێما كوردستانێ، بۆ ڕێگرتن ل زێده‌تر به‌لاڤبوونا ڤێ ئێشێ وه‌زاره‌تا ناڤخۆ يا هه‌رێما كوردستانێ، ب ڕێكا ده‌زگاهێن ڕاگه‌هاندنێ، برياره‌ك پێگه‌هشتى به‌لاڤ كر. د بريارا خوه‌دا وه‌زاره‌تا ناڤبرى قه‌ده‌غه‌يا هاتنوچۆنێ بۆ ماوەیێ 48 ده‌مژمێران ل هه‌رێما كوردستانێ ڕاگه‌هاند.
د ڕاستيدا، ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ يه‌ك ژ فاكته‌رێن هه‌ره گرنگه بۆ په‌يداكرنا ڕايا گشتى و ئه‌ركێ ئه‌خلاقى يێ ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ په‌يداكرنا ڕاياگشتى يا پێگه‌هشتييه. ئه‌و ژى ب دوو ئالاڤان: يه‌ك: ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ بابه‌تێن ڕايا گشتى، وه‌كو خۆ، ڤه‌دگوهێزن. دوو: ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ بابه‌تى د ئێخن گفتوگۆيێ.
بيرۆبوچوونێن جودا، ب ڕه‌نگه‌ك ئازادانه، لسه‌ر ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ تێن گه‌نگه‌شه‌كرن، د ئه‌نجامدا ڕايا گشتى يا پێگه‌هشتى لسه‌ر بابه‌تى په‌يدا دبيت. (بێگۆمان ل ڤێره گرنگييا ئازاديا ده‌ربڕينێ دياره).
ئه‌گه‌ر ڤه‌گه‌رين لسه‌ر بريارا قه‌ده‌غه‌يا هاتنوچوونا 48 ده‌مژمێرى يا وه‌زاره‌تا ناڤخۆ يا هه‌رێمێ كوردستانێ و سه‌ره‌ده‌رييا به‌شه‌ك ژ ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ، دێ بينن ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ هه‌بوونه ب په‌يامێن وه‌كو ڤێ په‌ياما لخار سه‌ره‌ده‌رى كر دگه‌ل:
"به‌په‌له: گشت ماركێت و نانه‌واخانه‌كان داده‌خرێن. وه‌زاره‌تا ناوخۆ 3/4/2020".
بێگومان په‌يامێن وه‌ها بوون مايێ ترساندنا خه‌لكى، هه‌لخه‌لتاندنا گه‌له‌ك مرۆڤان و ب زانين بت، يان ژى بێزانين، بوو نموونه‌يه‌كا سه‌ردابرنا ڕاياگشتى و په‌يدابوونا ئه‌ڤا دبێژنێ ڕاياگشتى يا چه‌واشه‌كرى، يانى سه‌ردابرى.
ئه‌ڤه‌بوو يه‌كسه‌ر، هه‌ر د وێ شه‌ڤێدا، ب چه‌ند خوله‌كه‌كان پشتى "به‌په‌له‌يا ده‌زگەهێن ڕاگه‌هاندنێ" خه‌لكێ كوردستانێ، ل گوند و باژێرۆك و باژاران، پێكڤه ئێرش بره ماركێتان، پێكڤه كووم بوون ل به‌ر ده‌ريێ "ماركێته‌كان" و "نانه‌واخانه‌كان"، پێكڤه ڤه‌نويسهان. كاله ژ ده‌ستێ يه‌كتر دره‌ڤاندن.
ئه‌نجام و پاشڤه‌گێرا ڤێ چه‌واشه‌كرن و هه‌لخه‌لەتاندنێ لسه‌ر هه‌رێما كوردستانێ دێ چ بن، هه‌ر خودێ دزانيت.
پرسيارا وانێ بۆ قوتابيێن رۆژنامه‌ڤانيیێ: نموونه‌يه‌كا سه‌رده‌مانه بينه، دبارا چه‌وانييا په‌يدابوونا ڕاياگشتى يا چه‌واشه‌كرى؟
