کێم کهس و لایهن ههنه ،خهونا ب دهستههلاتێ ڤهنهبینن، ئهڤجا ئهگهر دهستههلات یا سیاسی،ئابوری،لهشکهری یان کهسایهتی بیت، ئهو لایهنێن د گههنه ڤان دهسههتالا ههردهم خهلهک دی خهونا ب وان و ژیانا وهان ڤه دبینین .یهک ژ وان جوره دهستههلاتا کۆ ههتا نوکه و بهری نیها ژی د هاته پهیرهو کرن ،ژیانا شاهانه ،کۆ ههرهم د کۆپیتکا دهسههلاتا د ژین و د خوشترین ژیان دهرباز دیکهن، سهرهرای کێم کرنا دهسههلاتا شاهان ب تایبهت ل وهلاتێن دیموکراسی ، ب تایبهت ل ئهورۆپا نێ ههتا نوکه ژی دهستههلاتا خۆ ههیه و د کارێن روژانه یێن وهلاتیا دا پشکدارن و خودان هێزین . ههومی وهلاتی خۆزیا ب ژیانا وانا دیبهن بێ کۆ ب زانین د د ژیانا وان یا ناڤخو یێ دا چ پهیدا د بیت .بهس نوکه میدیا ئازاد و بهرفرههیا ب کار ئینانا سۆسیال میدیا ئیدی ب ساناهی پهرده ل سهر ژیانا ڤان شاها د هیته لادان و ههمی کوژیکێن تاری یێن ژیانا وان رۆهین تر دبیتن بۆ وهلاتیان .
ل ئهوروپا سهرهرای ئهو ئازادی و دیمۆکراسی و پێشکهفتنا ههی، ههتا نوکه گهلهک وهلاتان سیستهمێ شاهاتی یێ ب جهی د ئینین، لێ وهک سومبیلهک و ب سنوردارکرنا دهستههلاتان ،سهرهرای ژیانا وان یا نایاب بهس ئهوژی د بێ ئاریشه نینه ، گهلهک جاران مهزنترین ئاریشین سیاسی و ئابوری د کهڤنه ڕێکا ڤان وهلاتان دا ، ب پشهڤانییا وان شاهان دهینه چارهکرن ، بهس د ژیانا وان یا کۆمهلاتی دا ئهو پێتیڤی مهزنترین هاریکاری نه و نکارن وان ئاریشا چاره بیکهن، یا دخازم بێژم د ڤێرێ دا ژیانا وان یا کۆمهلایهتی یه د گهل دیارکرنا هیندهک نمونان .گهلهک نمۆنه ههنه کۆ دیار بیت ژیانا ڤان شاهان وهسا ب سناهی نینه ،ئهو هنگڤینێ سهر دیوارێن قهسرین ڤان شاهان د هیته دیتن د بیت د ناڤ قهسرێن وانا دا دژوارترین ژههیر بیتین .
ل نهرویج ههتا نیها سیستهمێ مهلکی د هیته پهیرهوکرن ل ڤان سالێن بوری دا بهرپهریێن ههمی روژنامه و میدیا ڤی وهلاتی ل سهر ژیانا شاهێ وان بۆیه ، ل سالا ۲۰۰۱ دهمێ شاهنشینێ ڤی وهلاتی ( هاکۆن) کۆ د بیته کورێ شاهێ نوکه بریارا ههڤژینی دای توشی رهخنهکا مهزین بۆ ژ لایێ وهلاتین وان ڤه،چمکی وی بریار دا ههڤژینی یێ د گهل ( بێژنهکێ) ب ناڤێ ( مهتێ ماریت ) بیکهت و ژمالهکا زۆر ههژار بو، بابێ ژنێ ههمی دهما یێ سهرخۆش بۆ ژ کهسێن( ئهلکهۆلیک ) د هاته هژمارتین، یا ژ ههمیا مهترسی تر وێ ژنێ کۆرهک ژ زهلامهک دی ههبۆ ، ئهگهر کورێ شاهی چ زارۆک نهبان ژ ڤێ ژنێ د بیت ئهو کور هاتبیه سهر کۆرسیکا شاهێ ڤی وهلاتی، ژ بهرهندێ ئهڤ ههلبژارتنه بو جهێ نهرازی بۆنا پتریا نهرویجیا ، بهس ل دیماهیکێ کورێ شاهی گهشته ئامانجا خو و ڤیانا خۆ سهر ههمی یاسایا سهپاند و ئهڤ بێژنه ژ خۆ مارکر سهرهرای هندێ کۆ دژی پرۆتۆکۆل و یاسایێن خێزانا شاهی بۆن.
د روژا شاهیا وان دا چمکی وانا نهڤیا خهزیرێ زاڤای ب سهرخوش ب هیته د ناڤ داوهتا وان دا، بهری چهند روژا ژ لایێ نوژداراڤه چارهسهری بۆ هاتبۆ دان داکو د ڤێ روژێ دا ب ئاسای دهربکهڤیت و ههتکا شاهی نهبهت ل پێش چاڤین مێڤانێن وان .
پشتی چهند سالان کچا شاهی ژی( مورسا لویس ) بریارا جودابونێ دا د گهل ههڤژینێ خۆد ا کۆ خودان ۳ زارۆک ههبۆن و ۱٤ سال د گهل ێکن بۆن، دیاره جودا بون دیاردهکا سرۆشتی ئاسای یه ل ڤی وهلاتی دا، بهس تشتێ کو بۆیه جهێ شۆکێ بو وهلاتیان ئهوبۆ دهمێ کچا شاهی پشتی جودابۆنێ، کهسهک رهش پیست کریه دهزگرێ خۆ و کهسهک رهشت پیست بریه سهرێ دیوانا شاهی ، ڤێ چهندێ ژی خهلکێ ڤی وهلاتی تۆرهکرن ، د ئهنجام دا پار سال ل رۆژین سهر سالێ و دهمێ ئاهنگا دا ، زاڤایێ شاهی یێ بهرێ ( ئاری پههن) ل مالا خۆ دا و ب ئهگهرا تنێ بۆنا خۆ، دیماهیک ب ژیانا خو ئینا و خۆ کوشت ، ڤێ چهندێ ژی ئاههنگێن سهر سالێ و ڤێ ههتکبهری یێ د ناڤ کۆچکا شاهی دا تێکهل کرن و وهک بیڤهلهرزهکێ بی د مالا وان دای.
ژ لایهکی دیڤه ل وهلاتێ بریتانیا خهلکێ ڤی وهلاتی ب دژواری هێرش کرینه سهر خێزانا شاهێ ڤی وهلاتی و توره بۆنه ، ئهوژی پشتی جیهنشینێ ڤی وهلاتی ( هاڕی) بریار دای کۆ ههڤژینی یێ د گهل کچهکێ دا بیکهت ب ناڤێ( مێگان) چمکی ل گور باوهرا وان ئهڤ کچه ۳ سالا ژ هاڕی مهزنتره و دایکا کچێ ب ئهسل ئهفریقی یه، بهس سهرهرای نهرازی بۆنا خهلی و یا شاها ڤی وهلاتی ژی وانا بریارا ههڤژینی یێ دا و داوتا خۆ کر و مێگان کره بیکا قهسرا شاها بریتانیا ، لێ چمکی ژیانا شاهان پرنسیب و یاسایێن خۆیێن تایبهت ههنه، بیکا وان زور دور بۆ ژ ڤان رۆتینا دا، ئهونهشیا ڤان یاسیا سهر خۆ ب سهپینیت، ل دیماهیکێ دا جیهنشینێ ڤی وهلاتی هاری د ناڤبهرا ههڤژینا خۆ و ڤیانا خۆ بۆ وێ د گهل ژیانا شاهانه دا ، وی ژنا خۆ ههلبژارت و بریار دا خۆ ژ ههمی مافێن شاهانه بێ بار بیکهت و بیته کورێ کۆلانا و مالا خۆ بارکهت بۆ وهلاتێ کهنهدا ، و شاها بریتانیا ( ئیلیزابێز ) کۆ شاها ۱٦ وهلاتا یه ، ڤان وهلاتان ههمیا ب رێڤه دیبهت ،بهس نهشیا بیکا خۆ رازی بیکهتن ، ب ڤێ بریارێ ههمی بریتانی و جیهان دوباره تۆشی شوکێ بۆنه ڤه، کا چاوا کهسهک ب بلنترین دهستههلات و هێزا خۆ بێ بار بیکهت سهر خاترا ڤیانا کۆره یا ژنهکێ.
ئهڤ رودانا ئیکێ نینه ل بریتانیا روددهت د ناڤ خێزانا شاهی دا ،ل سالا ۱۹۳٦ دا شاهێ بریتانیا ( ئیدواردێ ههشتێ) دهستبهردارێ کۆرسیکا شاهی بۆ داکو ژیانا ههڤژ ینی یێ د گهل ( بێژنهکا ئهمریکی ) دا بیکهت ، ب شێوهکی ههمی بریتانی ل وی دهمی دا توشی تۆرهبۆنێ کرن، دهمێ ژههمی دهستههلاتا خۆ هاتیه خار و ئهودهستههلات دایه برایێ خۆ ( جورج) کو د بیته بابێ شاها بریتانیا یا نوکه ( ئیلیزابێز ) ێ
دبیت گهلهک نمۆنێن دی ههبین ، ڤێ چهندێ ژی وهلاتینن ڤان وهلاتا و جیهانێ کرینه دوو بهش، هیندهک دبێژن ئهڤا ڤان کری کارهک ئاسای یه ،چمکی ڤان رێکا ئهڤینی ههرلبژارتی یه و ڤیان دانایه پێش ههمی دهستههلاتا و مافان ، هیندهک دژی ب ڤان رودانا توره نه و د وێ باوهری دا نه کو ئهڤ چهنده مهزنترین شهرمزاری و ههتکبهری یه بۆ خێزانێن شاهێن ئهوروپا و دێ بینه خالێن رهش د دیرۆکا ڤان وهلاتان دا .