خوە ڤەکێشانا ئەمریکا ژ ئەڤخانستانێ گەلەک دان وستاندن وبیر و بۆچونێن جودا ل سەر هاتە کرن وترسەک پەیداکرییە کو ل گەلەک وەڵاتێن دی هەمان ڕەوش رووی بدەت مینا سوریا وعێراقێ ، بەلێ پلان وستراتیجیەتا ئەمریکا یاسیاسی ولەشکەری ل گوڕەی هندەک هێلێن گشتی دئێنە داڕشتن ود وان هێلان دا هەر وەلاتەکی گرنگی وتایبەتمەندییا خوە هەی بۆ نمونە ، عێراق.
هەر ژدەسپێکا سەدێ بیست وئێکێ ستراتیجیەتا ئەمریکا ژ ڕووی سیاسی ولەشکەری هندەک خالێن دیار و دەسنیشانکرینە کو گەف ومەترسینە ل سەر بەرژەوەندیێن ئەمریکا ل جیهانێ و ل دەسپێکا وان ڕوسیا وچین وهەر پێنگاڤەکا ئەمریکا بهاڤێت یا گونجایە دگەل ڤێ پلان وستراتیجیەتا هاتیە دارشتن ودویر ژ وێ چەندێ کا چ پارت و چ کەس ل ئەمریکا دەستهەلاتدارە . ئەگەرێن خوەڤەکێشانا ئەمریکا ژ ئەفخانستانێ گەلەکن :
ئەمریکا پارەکێ ئێکجار مەزن وقوربانیەکا لەشکەرییا زێدە ل ئەفخانستانێ ب بەرکەت ب ملیارەها دولار مەزاختن وب هزارەها لەشکەر کوشتی وپەکەفتی ، وئەمریکا دگەل هەڤپەیمانێن خوە گەلەک هەوڵدان کو لەشکەرەکی ئەفخانی پێک بینن بەلێ هەولێن وان سەر نەگرتن و ئەگەر ژی گەلەک بوون وەکو عەشیرەتگەری وگەندەلی ..هتد.
ئەمریکا نەچار نینە کو لەشکەرێ خوە ماندی بکەت دشەڕەکی دومدرێژ وبێ ئارمانجدا بەرامبەر وێ لەشکەرێ هەڤرکێن وێ روسیا وچین د قوناغا ئارامی وخوە ئاڤاکرنێ دایە.
ڕوویێ جوگرافی : ئەفخانستان هەفسنورە یان نێزیکی سنورێن هەڤڕکێن ئەمریکا؛ روسیا وچین وئیرانێ یە ؛ لەوا ئەمریکا ب ڤێ پێنگاڤا خوە هەوڵدایە نەئارامیێ ل سنورێن وان پەیدابکەت ومژیلی رەوشا سنورێن خوە ببن بەرامبەر رێکخراوا تالیبانا توندرەو کو ل روسیا وچینێ کەمینەکا موسلمانا هەیە و کەمینەکا سوننە ل ئیرانێ کو دبت ببیتە ئەگەرێ تێکدانا ئاسایشا وان وەڵاتان ؛ ژبەر ڤێ چەندێ ژی ئەمریکا ڕێژەکا باشا چەکێ پێشکەفتی بو تاڵیبان بجههێلایە دا کو ببت مەترسییەکا جدی ل دەڤەرێ .
ل عێراقێ ڕەوش گەلەک جودایە ، خویایە نێزیکی سەدسالایە عێراق دەولەت وخودانا پشتەڤانییا ٢١ وەڵاتێن عەرەبییە ودووجارا هندی وان وەڵاتێن ئیسلامی کو ڕێکێ نادن وسا ب ساناهی عێراق ب دەردێ ئەفخانستانێ بچت وهەر وەسا ئیسرائیل وسعودیە و وەلاتێن کەنداڤی د هەڤڕانە کو عێراقەکا ئێکگرتی دویر ژ کارتێکرنا ئیرانا شیعە مەزهەب ڕێگرە ل پاوانخازییا ئیرانێ ل ڕوژهەلاتا ناڤین .
دوزا کوردی: خالەکا دی یاگرنگ هەیە کو ناهێلت عێراق ب هەلوەشیت یان بهێتە پارچەکرن ئەوژی دوزا کوردیە . پشتی ئەنجامدانا رێفراندوما ٢٠١٧ێ وەڵاتێن هەڤسنورێن عێراقێ بو ژناڤبرنا هەولا هەرێمێ بو دەولەتبونێ رێککەفتن وب تایبەت تورکیا و ئیران دێه ەمی هەولا دن ئەگەر عێراق ب لاوازی ژی بمینت باشترە ژ پارچەبوون یان هەلوشیانا وێ چونکی د وێ ڕەوشێ دا بێگومان دێ هەرێما کوردستانێ پێنگاڤا بەرەف دەولەتبونێ هاڤێت .
روویێ لەشکەری : جوداهیەکا مەزن دناڤبەرا ئەفخانستانێ وعێراقێ دا هەیە ژ روویێ جوری و چەنداتی ڤە ، ل عێراقێ نێزیکی ئێک ملیون کەس ل دەزگەهێن ئێمناهی ولەشکەری ڤە کاردکن هەروەسا لەشکەرێ عێراقێ دشەرکرنێ دا خودان ئەزمونەکا درێژە هەر ژشەرێن کەنداڤیێن ئێکێ و دووێ وشەڕێ دژی تیرورێ و ل داویێ شەرێ دژی داعش. کو دبت دحالەتێ ڤەکێشانا ئەمریکادا عێراق توشی هەژیانێن مەزن ببیت بەلێ کەفتنا وێ دێ یا ب زەحمەت بیت .
