Erbil 15°C پێنجشەممە 28 ئازار 12:24

هونەر لە دیدی هیگڵەوە

هونەر بۆ هیگڵ بە ئەندازەی فەلسەفە گرنگ و سەرەكی بوو
کوردستان TV
100%

ئا/ دانەر عەزیز
هیگڵ یەكەمجار ساڵی 1818 لە شاری هایدێلبێرگ نووسینی بابەتەكانی لەسەر هونەر دەستپێكرد، دوای ئەوە ساڵی 1820 لە زانكۆی بەرلین باسی ئەم بابەتانەی كرد، ئەو دەیەوێت بزانێت كە ئایا هونەر ئامرازێكە بۆ زیادبوونی تێگەیشتنی مرۆڤ؟ ئایا دەكرێ مرۆڤ لە رێگەی هونەرەوە بگات بە راستی؟ یا هونەر تەنیا جوانیە و بەس؟ نەخێر ئەو پێی وابوو كە هونەرمەند جگە لەوەی كە جوان ناسە دەبێ ئاگایەكەی بە زانستە كۆمەڵایەتیەكان دەوڵەمەندبێت بۆ ئەوەی بە جوانترین شێوە راستی دەربڕێت و داوای سەربەستی بكات، هەر ئەمانەشن كە تێگەیشتنی مرۆڤ زیاد دەكەن و كاریگەریان دەبێت لەسەری بۆ ئەوەی بگات بەراستی، كەواتە بە بۆچوونی هیگڵ تێگەیشتن لە بەرهەمی هونەری بوونی هەیە هەروەها مەحاڵیش نییە، بە گشتی هونەر پێكدێت لە چەند راستییەكی زاتی كە عەقڵ بە رێگای دیالێكتیك لێیان تێدەگات و دەیناسێت، ئەو جوانی بەرهەمی هونەری بەرزتر لە جوانی سروشتی دەبینێت، چونكە بەرهەمی زاتە، هیگڵ هونەری بە یەكەمین ئامرازی دەربڕینی نهێنیەكانی سروشت داناوە، كاتێك مرۆڤ ویستویەتی باسی لایەنە شاراوەكانی راستی ماددی بكات پەنای بردووەتە بەر هونەر،ئەو مێژووی هونەر دەكاتە سێ قۆناغ، هەر یەك لەم قۆناغانە بە گوێرەی كاریگەری ئاگایی مرۆڤ لەسەر ماددە یاخود سروشت دیاریكراوە.

- قۆناغەكانی هونەر بە درێژایی مێژوو.
١- سیمبۆلیك
٢- كلاسیك
٣- رۆمانتیك
لە قۆناغی سیمبۆلیكدا بەرهەمی هونەری مانایەكی دیاریكراوی نەبووە، چونكە ئاگایی مرۆڤ لە ئاستێكی بەرزدا نەبوو كە رۆلی هەبێت لە بەرهەمهێنانی مانادا، واتە دەتوانین بڵێین فۆڕمی ماددی زاڵبووە بەسەر فۆرمی رۆحیدا، بەڵام بە تێپەڕ بوونی كات و زیادبوونی ئاگایی مرۆڤ، قۆناغی كلاسیك هات، كە لەم قۆناغەدا هاوسەنگی هەبوو لە نێوان ماددە و رۆحدا لە بەرهەمهێنانی هونەردا، هیچ كامیان بەسەر ئەویتردا زاڵ نەبوو، بەهۆی ئەمەوە هیگڵ ئەم قۆناغە بە كاملترین قۆناغی هونەری دادەنێت، بەڵام لە قۆناغی رۆمانتیكدا دووبارە هاوسەنگی تێكچوو ئەمجارە روح بە یەكجاری زاڵبوو بەسەر ماددەدا بۆیە لەم سەردەمەدا هونەرەكانی وەك شیعر ،وێنەكێشان و مۆسیقا زیاتر بەلای خەیاڵدا رۆیشتن هەست زاڵ بوو بەسەر عەقڵ و راستیدا، كە هیگڵ ئەمە بە مەرگی هونەری راستەقینە دادەنێت.
هونەر بۆ هیگڵ بە ئەندازەی فەلسەفە گرنگ و سەرەكی بوو ئەو هیچ كات هونەری لاوەكی نەدەبینی چونكە ئایین و فەلسەفە لە هونەرەوە سەریان هەڵداوە. دەتوانین بڵێین هونەر لای ئەو نەك تەنیا شتێكی سەرەكی بەڵكو حەزێكیش بوو، ئەو بۆ بینینی هونەرەكان گەشتی دەكرد ئەدەبیاتی دەخوێندەوە زۆر حەزی لە هونەرەكانی شانۆ و ئۆپێرا دەكرد هەروەها زۆر جار رەخنەگری هونەریش بوو، بەم شێوەیە ئەو رایەكی جیاوازی لەسەر هونەری سەردەمەكەی خۆی دەربڕی و پێی وابوو هونەر تایبەتمەندییە كۆنەكەی خۆی لە دەست داوە، لەبەر ئەم هۆكارە هونەر لە بەرزترین ئاستی خۆیدا، لە سەردەمی كۆندا ماوەتەوە، گرنگی هونەر لای هیگڵ لە دوای ئایین و فەلسەفەوە دێت، چونكە ئەمانە لە دوای هونەرەوە دەركەوتوون و لە هونەرەوە دروستبوون، بۆیە لای ئەو بەرزترن لە هونەر و بە درێژایی مێژوو هونەر كاریگەرییەكی زۆری هەبووە لەسەر پەرەسەندن و پێشكەوتنی ئاگایی مرۆیی.

کولتوور و هونه‌ر

کۆمێنت (0)

تا ئێستا هیچ کۆمێنتێک نەکراوە.

وەڵام بدەوە وەک میوان

دەتەوێت ئاگانامەکان وەربگریت؟
بمێنەوە لەگەڵ نوێترین هەواڵ و ڕووداوەکانمان.