امروز هفتاد و هشتمین سالگرد تأسیس جمهوری کردستان است

امروز دوشنبه 22 دسامبر 2024 هفتاد و هشتمین سالگرد تأسیس جمهوری کردستان است. جمهوری اگرچه عمر کوتاهی داشت و به یک سال هم نرسید، اما چنان تأثیری داشت که زمینه ساز تداوم نهضت آزادیخواهانه خلق کرد در هر چهار بخش کردستان شد.
در 22 دسامبر 1946 جمهوری کردستان به رهبری پیشوا قاضی محمد تأسیس شد. این جمهوری یازده ماه به طول انجامید و تعدادی از دستاوردها و افتخارات بزرگ را برای تاریخ جنبش آزادیبخش خلق کرد به ثبت رساند. جمهوری کردستان در زمانی تأسیس شد که جهان دوران حساسی را پشت سر می گذاشت و جنگ جهانی دوم به تازگی به پایان رسیده بود. قدرت های جهانی که در جنگ پیروز شدند. مهمتر از همه، اتحاد جماهیر شوروی و بریتانیا به اندازه دستاوردهای جنگ نگران مردم تحت ستم نبودند.
اتحاد جماهیر شوروی در آن زمان یکی از حامیان اصلی جمهوری کردستان به شمار می رفت و حتی به جمهوری کردستان کمک می کرد، اما پس از خروج از شمال و شمال غرب ایران، این کمک ها قطع شد و او مهاباد، پایتخت جمهوری کردستان را نیز اشغال کرد. 
زمانی که جمهوری دمکراتیک کردستان تأسیس شد، همه حکومت ها و مقامات منطقه قبیله ای یا سلطنتی بودند. در ایران سلطنت پهلوی حاکم بود که نه تنها برای مردم کرد حقی قائل نشد، بلکه به شدت آنها را سرکوب و سرکوب کرد. رژیم شاه شروع به سرکوب ملت های آزادی خواه و اعدام جوانان میهن پرست کرده بود و به بهانه های مختلف می خواست ملت کرد را منحل کند و مردم کرد را از ابراز هرگونه حقوق ملی باز دارد.
رضاشاه که دو دهه قبل از آن در سال 1923 در کودتای نظامی قدرت را به دست گرفته بود، تحت تأثیر الگوی ناسیونالیستی ترک، تلاش کرد تا تمامی جنبش های برانگیخته شده توسط ملت ها در ایران را محو کند و از همان ابتدا به انقلاب های ملی کردستان حمله کرد.
پس از جنگ جهانی دوم، زمانی که شوروی و انگلیس شمال و جنوب ایران را اشغال کردند و نیروهای آنها در قزوین با هم برخورد کردند، قدرت تهران کاملاً تضعیف شد و رضاشاه به اتهام کمک به نازی ها از قدرت برکنار شد و پسرش محمدرضا شاه به جای او روی کار آمد. ضعف تهران از یک سو و گشایش سیاسی و فرهنگی تحت تأثیر این وضعیت جدید، منجر به تأسیس سازمان ها و احزاب جدید و مدرن در کردستان شد.
در 25 جولای 1942 حزب ژ.کاف از این فرصت استفاده کرد و بر اساس توسعه اندیشه ملی و با هدف احقاق حقوق ملی مردم کرد تاسیس شد. سه سال بعد، انجمن بر اساس یک سازمان مدرن تر به نام حزب دموکرات کردستان و با دبیری قاضی محمد تأسیس شد. چند ماه بعد در 22 دسامبر 1345 جمهوری کردستان در میان جمعیت در میدان مهاباد اعلام شد. پیشاور قاضی محمد رئیس جمهور، حاجی باباشیخ به نخست وزیری و سیف قاضی به عنوان وزیر دفاع تعیین شد.
نظام سیاسی در جمهوری کردستان بر خلاف اکثر رژیم‌های آن زمان، یک نظام دموکراتیک و منطبق با ارزش‌های مدرن حکومت‌داری در آن زمان بود. جمهوری کردستان دستاوردهای مهمی در زمینه دموکراسی و آزادی بیان داشته است.
تأسیس جمهوری کردستان محصول رشد اندیشه ملی در جامعه کرد و بلوغ و درک ملی و سیاسی ملت کرد در آن زمان بود. از این رو جمهوری کردستان توانست در منطقه ای که جمعیت آن تحت ظلم حکومت سلطنتی بود حکومتی دموکراتیک ایجاد کند. ملا مصطفی بارزانی با نیروهای خود به جمهوری کردستان کمک کرد تا در جنوب کردستان موفق شود.
جمهوری کردستان در عمر کوتاه خود به دستاوردهای بسیاری دست یافته و توانسته است شرایط جدیدی را برای حیات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی خود ایجاد کند و چراغ مبارزه را برای نسل آینده بتاباند.
از آن زمان تا کنون مردم کردستان در تلاشی بی امان برای رسیدن به اهداف ملی خود بوده اند، اما اختلافات داخلی کردها از یک سو و سبعیت و بی رحمی دشمنان کرد از سوی دیگر بر این گام ها تأثیر منفی گذاشته است.
آخرین حمله به مردم کرد توسط جمهوری اسلامی ایران به بهانه داشتن پایگاه اسرائیلی به مردم کرد، این حمله در شب 15 دسامبر انجام شد و کوچکترین قربانی کودکی هم سن و سال جمهورى کردستان بود. این خصومت حد و مرزی نمی شناسد و هدف آن حمله به کردها و دستاوردهای آنها است، خواه آنها یک جمهوری باشند، یک نهاد سیاسی، یا هر فردی که می تواند سرمایه گذار یا فقیر، سیاستمدار یا تاجر، مسلح یا غیرنظامی باشد. دشمن تصمیم گرفته است که هر کرد را در هر نقطه از کردستان، چه کودک و چه پیرمرد، نابود کند.
مبارزات مردم کردستان در هفتاد و هشت سال گذشته فراز و نشیب‌ها، پیروزی‌ها و شکست‌ها را پشت سر گذاشته است، اما هرگز سرد نشده است.